Terug naar het ambacht!
In een tijd waarin teksten in een oogwenk kunnen worden geproduceerd en de schrijftafel steeds vaker plaatsmaakt voor het scherm, rijst de vraag wat er nog overblijft van het schrijfambacht. Welke plek heeft literaire taal in een wereld die draait op algoritmes en automatisch gegenereerde zinnen? En welke waarde kent het boek nog als traag en tastbaar werk?
Voor de vijftiende editie van het VAV Werkcongres keren we terug naar de kern van het auteurschap. Verwacht een dag vol gesprekken, paneldiscussies, lezingen en workshops. We sluiten af met een feestelijke receptie.
Zaterdag 29 november in het Letterenhuis van 10u30 tot 19u
! Deelname is gratis voor studenten en docenten van de Vertalersvakschool Antwerpen en Amsterdam. Zij dienen zich aan te melden via info@vertalersvakschool.be
Plenair debat: de ziel van de taal
11u – 12u30
Met: Astrid Haerens, Peter Holvoet-Hanssen, Mark Dingemanse
Moderator: Saskia Pieterse
Ons dagelijks leven speelt zich steeds vaker af in een stroomversnelling van e-mails, tweets en WhatsApp-berichten, al dan niet geschreven met hulp van AI. We hebben met andere woorden nog nooit zoveel gelezen en geschreven als vandaag.
Het geschreven woord blijft het belangrijkste instrument van de auteur. Maar gebruiken we dat woord wel even bewust? Vindt de literaire stem nog haar weg naar de alledaagse, digitale communicatie? Welke vormen van taal zijn we stilaan aan het verliezen – en wat betekent dat voor onze individuele expressie? En zijn we ons tot slot bewust van de Engelse invloeden op ons idiomatisch taalgebruik?
In dit openingsdebat onderzoeken we de kunst van het schrijven in een wereld vol automatisch gegenereerde taal en algoritmes. Wat onderscheidt ons werkelijk van de machine als het op taal aankomt, en spreken we eigenlijk zelf alle mogelijkheden van de taal aan.
Kortom: wat is de ziel van de taal.
Terug naar de kern van het vertalerschap (i.s.m. de Vertalersvakschool)
13u45: Ambachtelijk vertalen in de 21e eeuw, laveren tussen tools en creativiteit
14u30: Vertaalslam: twee/drie generaties, één tekst
16u: Collectieve workshop
16u45: Op zoek naar de schoonheid – vertalers over de mooiste zin die ze ooit hebben vertaald
Sprekers & inhoud: T.B.A.
Live podcast: kan je schrijven leren?
13u45 – 15u15
Met: Katrien Verelst (SchrijversAcademie), Jeroen Van Rooij (Stichting Perdu), Dimitri Bontenakel (De Verdieping), Astrid Haerens
Moderator: Lisa Van der Auwera
“Studeren er straks te veel podiumkunstenaars af?” Met die vraag luidde De Standaard eind juni het einde van het academiejaar uit. De centrale vraag was of het podiumveld de instroom van maar liefst vier dramaopleidingen aankan. Het antwoord bleek – zoals vaak – genuanceerd. Maar wat als we diezelfde vraag stellen over schrijvers? Hoe zit het met de opleiding en instroom van auteurs in Vlaanderen?
In tegenstelling tot de podiumkunsten bestaat er bij ons geen volwaardige academische schrijversopleiding. Schrijven zit meestal verstopt als afstudeerrichting binnen bredere kunstopleidingen, denk aan Schrijven aan het RITCS (Audiovisuele Kunsten), Beeldverhaal aan Sint-Lukas (Grafische Kunsten), en tot slot Woordkunst aan het Conservatorium Antwerpen, dat sinds 2024 met Acteren en Kleinkunst is opgegaan in het overkoepelende programma ‘Drama’. Buiten het hoger onderwijs is er tot slot ook de SchrijversAcademie van Creatief Schrijven – een opleiding die de voorbije jaren sterk is geprofessionaliseerd en vandaag in veel opzichten het academisch niveau benadert.
De roep om meer schrijfopleidingen klinkt almaar luider. Maar is dat wenselijk, in tijden van ontlezing, een steeds competitiever boekenvak en AI die zich aan het schrijverschap waagt? Moeten we ijveren voor méér afgestudeerde auteurs en is het veld wel voldoende afgestemd op een jaarlijkse instroom van debutanten? Of kunnen dergelijke opleidingen misschien nuttig zijn voor een veel bredere groep mensen die zich willen bekwamen in het schrijven, ook buiten de literaire wereld.
Wat hebben we vandaag echt nodig: meer schrijvers, of meer mensen die kunnen schrijven?
Infosessie: wegwijs in het boekenlandschap
13u45 – 15u15
Met: Carlo Van Baelen
Schrijven. Vertellen. Illustreren. Publiceren. Hoe kom je daartoe?
Vele cursussen en infosessies richten zich op het creatieve luik van het beginnend schrijverschap. Maar hoe zit het eigenlijk met de zakelijke kant? Hoeveel kans maakt een debuut om werkelijk in de boekenrekken te komen liggen? Bestaan er organisaties die je een eindje op weg kunnen helpen? Hoe ziet het professionele auteurschap er precies uit en welk traject gaat hieraan vooraf?
Deze infosessie geeft een heldere inkijk in het huidige boekenlandschap en wijst je zowel op de obstakels als de mogelijkheden die jou als (pre)debutant te wachten staan.
Infosessie: het modelcontract
16u – 17u30
Met: Carlo Van Baelen & Eva Van Remoortel
Begin oktober presenteerden de Groep Algemene Uitgevers (GAU) en de Vlaamse Auteursvereniging (VAV) samen het vernieuwde modelcontract voor auteurs en uitgevers. Deze actualisatie speelt in op de veranderende wetgeving en praktijk binnen het boekenvak en biedt auteurs en uitgevers een heldere, evenwichtige basis voor een duurzame samenwerking.
Een goed contract is essentieel voor de uitgave van een literair werk of de vertaling ervan. Het legt afspraken vast over onder andere royalty’s, voorschotten en elektronische exploitatievormen. Zo weten auteur en uitgever waar ze aan toe zijn, en kunnen beide partijen elkaar houden aan duidelijke afspraken. Toch is het opstellen van zo’n contract niet eenvoudig. Niet iedereen beschikt over de nodige juridische kennis of ervaring. Precies daarom bestaat het modelcontract: een praktische leidraad met basiselementen en standaardvoorwaarden die houvast bieden.
Het modelcontract bestaat al meer dan tien jaar, maar is nu grondig herzien om aan te sluiten bij de realiteit van vandaag. Denk aan onder andere de groeiende opkomst van digitale exploitatievormen en de intrede van AI. Deze infosessie loodst je door de belangrijkste veranderingen en aandachtspunten.
Infosessie: Hoe pitch je aan een uitgever
16u – 17u30
Met: Mike Beyers
Writers’ room (i.s.m. de SchrijversAcademie)
13u45 – 15u15 (deel 1)
16u – 17u (deel 2)
Met: o.a. Raf Njotea, Kris Van Steenberge & Geert Briers
Ook al staat hij dezer dagen onder druk, de writers’ room blijft hét kloppend hart van veel Amerikaanse tv-series en streamingreeksen. Hier bouwen scenaristen samen aan een verhaal: van ruwe ideeën tot uitgewerkte plots en dialogen. Voor het vijftiende werkcongres tovert de VAV samen met de SchrijversAcademie de co-creatieruimte van het Letterenhuis om tot een echte schrijverskamer. Kom langs en ontdek het plezier van schrijven als ambacht én als samenspel!
Weinig dingen zijn zo fascinerend als de manier waarop we verhalen construeren. Of het nu gaat om een roman, een theatervoorstelling of een scenario: elk verhaal is opgebouwd uit onderliggende bouwstenen. De ene schrijver hanteert een vaste structuur, terwijl de ander liever intuïtief te werk gaat, om nadien verschillende teksten samen te bundelen.
Is er een groot verschil in benadering tussen literaire schrijvers en scenaristen? En kan een strakke, technische benadering – zoals het gebruik van plotstructuren – juist meer ruimte maken voor innovatieve ideeën? We openen onze schrijverstafel met een panelgesprek waarin we inzoomen op de schrijf- en maakprocessen van verschillende auteurs.
Hoe werkt dat nu eigenlijk – samen schrijven aan één verhaal? En hoe groeit een plot vanuit losse ideeën tot een stevig narratief skelet? Na de uitgebreide introductie van deel 1 doen we de daad bij het woord: we installeren ons in een échte writers’ room. We verdelen ons over verschillende schrijverstafels die elk een specifieke rol binnen de writers room vervullen, van het uitwerken van een plotlijn tot het ontwikkelen van het hoofdpersonage. We onderzoeken hoe we als collectief een verhaal op poten kunnen zetten en vooral – hoe je elkaar daarbij kunt aanvullen en uitdagen.
PEN-Debat: het N-woord (i.s.m. PEN Vlaanderen
13u45-15u15
Met: Sibo Rugwiza Kanobana, Remo Verdickt
Moderator: Tom Toremans
Met de roman James schreef Percival Everett een antwoord op Huckleberry Finn. Vertaler Peter Bergsma koos er bij de Nederlandse vertaling voor om het Amerikaanse n-woord onvertaald te laten. Ook gebruikt hij het woord ‘slaven’ in plaats van ‘tot slaaf gemaakten’. Hoe kijken Remo Verdickt en Sibo Kanobana naar deze vertaalkeuze? Had de vertaler deze woorden niet beter vervangen door minder kwetsende woorden? Of zijn er argumenten om in bepaalde omstandigheden het n-woord in een literaire tekst te behouden?
Sibo Rugwiza Kanobana is docent in de sociolinguïstiek en postkoloniale studies aan de Universiteit Gent en Open Universiteit van Nederland.. Remo Verdickt is literatuurwetenschapper, verbonden aan de KU Leuven. Het dispuut wordt gemodereerd door PEN-bestuurslid Tom Toremans.
Workshop: boekbinden
13u45 – 15u15
Met: Zazie Norden
Tegenwoordig vindt het schrijfproces vooral plaats achter de laptop. De transformatie van tekst naar fysiek boek wordt vaak overgelaten aan de uitgever.
Hoe vaak sta jij stil bij het fysieke boek dat straks in de boekhandel ligt? En weet je eigenlijk hoe een boek gemaakt wordt? In deze workshop leer je de basisprincipes van het boekbinden. Je maakt kennis met verschillende traditionele bindtechnieken, zoals de cahierstreek, lijmbinding, Japanse binding en Koptische binding.
Aan het einde van de dag neem je je eigen handgemaakte schets- of notitieboekje mee naar huis!
Live podcast: de toekomst van de poëzie
16u – 17u30
Met: Lies Van Gasse, Mathijs Tratsaert, Patrick Peeters (Literatuur Vlaanderen), Marie-Lynn Herpoel (Pelckmans)
Moderator: Steven Van De Putte
De afgelopen maanden stelde de VAV, samen met een aantal dichters, een zorgwekkende evolutie vast in het poëzielandschap. Uitgevers lijken steeds minder bereid intentieverklaringen af te geven voor dichtbundels — nochtans een cruciale voorwaarde voor het aanvragen van werkbeurzen.
Wordt de papieren bundel stilaan verleden tijd? Hoort poëzie vandaag vooral thuis op het podium of in de digitale sfeer? En wat betekent het voor de kunstvorm zélf als haar platformen steeds vluchtiger en minder tastbaar worden?
Tijdens deze live podcast openen we het debat en denken we na over de plek van poëzie vandaag, over hoe we ruimte maken voor kwetsbare genres — en hoe we die structureel kunnen blijven ondersteunen in een snel veranderend literair ecosysteem.
Workshop: Zinesalon
16u – 17u30
Met: Cil De Vylder
Een zine is een zelfgemaakte, zelfstandig uitgegeven mini-publicatie. Vaak klein van formaat en oplage, maar altijd uniek. Al decennialang worden zines gebruikt om verhalen te delen die buiten de mainstream vallen — van handgeknipte collages tot zorgvuldig vormgegeven boekjes. Het is een radicaal persoonlijk medium waarin de maker volledige controle heeft over inhoud, vorm en verspreiding.
Zines vonden hun oorsprong in kringen van illustratoren, striptekenaars en muzikanten, maar worden vandaag de dag ook veel gebruikt door dichters, essayisten en schrijvers. In deze workshop ga je speels aan de slag met taal en beeld. Het experiment staat centraal. Op het einde van de dag naar huis met een eigen publicatie.
Dit werkcongres is mogelijk met de steun van:
