De Vlaamse overheid bespaart 1,8 miljoen euro op de bibliotheken. Meer bepaald op de centrale berekening en betaling van het leenrecht. Dat is een vergoeding die bibliotheken betalen aan auteurs en uitgevers voor het uitlenen van hun werken. Dat meldde de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten op haar website. Die kosten worden nu betaald door de Vlaamse overheid, maar zullen vanaf 1 januari 2026 worden doorgeschoven naar het lokale niveau.

Op dit moment is het leenrecht een deel van het auteursrecht. Dat valt onder economie en is dus een federale bevoegdheid die Vlaanderen op zich neemt. In 2016 besliste de Vlaamse overheid de bevoegdheid over bibliotheken over te hevelen naar de steden en gemeenten. Alleen de uitbetaling van de leenvergoeding bleef Vlaanderen centraal uitvoeren. Dat ze dit laatste willen doorgeven aan de gemeentes is dus niet gek. 

Volgens het kabinet van minister van Cultuur Caroline Gennez gaat het dus om een loutere verderzetting van deze beleidskeuze.

Desalniettemin komt deze beslissing voor alle spelers vrij onverwacht. Net als bij de afschaffing van de Ultimas en de besparing bij de KANTL werd ook nu weinig gecommuniceerd.

Dat deze beslissing op enige weerstand stuit, hoeft niet te verwonderen. In plaats van één factuur moeten er nu bijna 300 gestuurd worden. Dat terwijl de administratieve druk op bibliotheken nu al zeer hoog is.

Dit nieuws verontrust echter niet alleen de bibliotheeksector. In Wallonië hebben ze bijvoorbeeld dezelfde maatregel doorgevoerd en daar zijn de opbrengsten voor auteurs met ongeveer de helft teruggevallen.

Per uitgeleend werk gaat op dit moment slechts twee eurocent naar de auteur. Europees gezien lopen we daarmee nu al achterop. Het laatste wat auteurs daarom kunnen gebruiken, is dat de vergoeding nóg verder naar beneden gaat.

Bibliotheken en auteurs spelen een ontzettend belangrijke rol in de huidige leescrisis. Dat wordt ook erkend in de nieuwe beleidsverklaring. Volgens een eerste reactie van het kabinet zouden gemeenten daarom ook meer middelen krijgen, onder andere om deze kosten op te vangen.

VAV volgt deze ontwikkeling op de voet en zal in de nabije toekomst ook samenzitten met de betrokken partijen.