Het modelcontract

Het publiceren van een manuscript start in de meeste gevallen met een zoektocht naar een uitgever. Wanneer een uitgever geïnteresseerd is om een manuscript aan zijn fonds toe te voegen, biedt hij de auteur een contract aan. Dit kan een contract zijn dat door de uitgever zelf werd opgesteld, of het kan het modelcontract zijn zoals het door de GAU, de overkoepelende vereniging van uitgevers, en de Vlaamse Auteursvereniging onderhandeld werd.

In het laatste geval ben je er zeker van dat je juridisch sterk staat wanneer problemen zich zouden voordoen. De eigen, vaak beknoptere, contracten die uitgevers aanbieden, missen vaak artikels die de auteur beschermen in het geval van contractbreuk van uitgeverszijde of hem de kans bieden zijn rechten terug te krijgen. In een aantal gevallen zijn deze contracten ook onwettig – vaak omdat de uitgever niet goed op de hoogte is van het auteursrecht.

We raden auteurs in alle gevallen aan om aan een geïnteresseerde uitgever het VAV-modelcontract te vragen – onverkort en onveranderd. Omdat een goed voorbereid auteur er twee waard is, stellen we u een aantal documenten ter beschikking die u in staat stellen geïnformeerd aan de onderhandelingstafel te komen. Teken nooit een contract zonder dit vooraf grondig doorgenomen te hebben! Een getekend contract is onherroepelijk, en betekent mogelijk dat u uw vermogensrechten, zonder het te beseffen, voor het leven heeft afgestaan.

Literatuur Vlaanderen gebruikt deze contracten ook als een van de voorwaarden voor het toekennen van beurzen. Het wordt voor auteurs dan ook een belangrijk instrument in de gesprekken met hun uitgever.

Vergeet nooit dat een contract een zakelijke overeenkomst is tussen twee partijen – die beide aangeven akkoord te gaan met de inhoud ervan. Het spreekt voor zich dat het belang van beide partijen weerspiegeld wordt in de uiteindelijke overeenkomst, dat pas tot stand kan komen na overleg. Inspraak van beide ondertekenaars is een evidentie. Het staat iedere schrijver daarom ook vrij om met de andere partij te onderhandelen en betere voorwaarden uit het vuur te slepen. Het is een modelcontract, geen harnas.

Heb je een contractvoorstel ontvangen voor de publicatie van je boek? VAV stelt een checklist ter beschikking, die je doorheen het contractvoorstel loodst. Het betreft een handleiding die je helpt om de belangrijkste bepalingen zelf te toetsen aan de gebruikelijke afspraken, zoals door VAV en de uitgevers verenigd in de GAU overeengekomen.

Werkwijze:

We vragen onze leden om het ontvangen contractvoorstel te controleren aan de hand van de opsomming van artikels die in een volwaardig en evenwichtig contract thuishoren, en vervolgens de zelfscan toe te passen. Deze bevat 20 punten.

De vastgestelde afwijkingen legt u vervolgens per mail aan ons voor, samen met het volledige contractvoorstel (contract en eventuele bijlagen).

Op basis van uw vaststellingen zal VAV vervolgens zoals gebruikelijk advies verlenen voor de verdere contractonderhandeling.

Let op: we sluiten niet uit dat uitgevers andere aanpassingen doorvoeren dan deze vermeld in de checklist, en die mogelijk nadelig zijn voor u. We raden u daarom altijd aan het volledige contract door te lezen en naast de letter én de geest van het modelcontract te leggen. Ook die afwijkingen meldt u aan VAV. VAV probeert de vinger aan de pols te houden, maar daarvoor blijven we beroep doen op meldingen en vragen van onze leden.

Indien een contractvoorstel na controle aan de hand van de checklist blijkt af te wijken van het VAV-modelcontract, kunnen leden contact opnemen met onze coördinator Lisa Van der Auwera.

Het modelcontract is niet afdwingbaar: het staat uitgevers dus vrij om aanpassingen te doen aan de tekst ervan (het contract mag dan evenwel niet meer de naam modelcontract dragen). We dringen er daarom ook met klem op aan dat u een dergelijk contract (en bij twijfel ook de modelcontracten) aan ons voorlegt alvorens tot ondertekening over te gaan. 

VAV beperkt zich tot het verlenen van advies en stuurt indien nodig ingebrekestellingen. Ze zal echter geen rechtszaken aanspannen. Hiervoor dienen leden een advocaat aan te stellen.

Wanneer VAV echter vaststelt dat een uitgever structureel in gebreke blijft (wanneer VAV meerdere klachten over een uitgever binnenkrijgt), stuurt ze een bundeling van dossiers door aan Literatuur Vlaanderen.

Onze expertise ligt in contracten bij literaire uitgeverijen. Hierdoor is ons advies voor anderssoortige contracten, zoals  contracten bij  self-publishing bedrijven, buitenlandse contracten, etc. … vrij beperkt. We manen echter aan altijd een dergelijk contract naar ons door te sturen. Zo blijven wij voldoende op de hoogte van wat er in het niet-reguliere landschap speelt.