auteursinfo 

10 zaken die je moet weten over selfpublishing 

  1. Een full service uitgeverij (een reguliere uitgeverij die alle taken en kosten op zich neemt) redigeert manuscripten, zet vormgevers in, laat een kaft ontwerpen, betaalt de facturen voor deze prestaties en doet de volledige investering voor de productie. Een selfpublisher investeert niet en factureert elke extra stap in het maken van een boek aan de auteur – eventueel in de vorm van een verplichte aankoop van een minimaal aantal exemplaren.

  2. Een full service uitgeverij verzorgt de promotie, en richt zich daarbij naar potentiële lezers én naar de boekverkoopkanalen (boekhandels, internetshops, warenhuizen, kiosken, speciaalzaken). Een selfpublisher verwacht dat alle promotie-inspanningen door de auteur worden uitgevoerd en betaald.

  3. Een selfpublisher haalt als verkoopsargument vaak aan dat hij voor het boek een ISBN zal verzorgen. Een ISBN is een passief codenummer om logistiek en distributie vlot te laten verlopen. Iedereen kan een ISBN kopen tegen de prijs van 74 euro (via www.boekenvak.be): het geeft geen inhoudelijke of promotionele meerwaarde aan een boek. De gegarandeerde aanwezigheid in de ISBN-databank (Meta4Books in Vlaanderen, CB-Link in Nederland) is enkel passief, en biedt geen bijkomende zichtbaarheid. Jaarlijks worden er in het Nederlandstalige taalgebied ruim 40.000 ISBN’s toegevoegd. Let op: een geregistreerd ISBN-nummer houdt een bijkomende verplichting in, namelijk het wettelijke depot. Meer informatie vind je hier: https://auteursvereniging.be/wettelijk-depot-koninklijke-bibliotheek/.

  4. Een full service uitgeverij presenteert haar boeken aan de boekverkooppunten in Vlaanderen en Nederland (die autonoom beslissen om te investeren en het boek in te kopen). Daarbij zet de uitgeverij vertegenwoordigers in die de markt, het potentieel van een boek en van het verkooppunt kennen en de handelaars helpen en adviseren bij de selectie. Zonder deze vertegenwoordigers worden debuten zelden ingekocht: onbekende namen en titels hebben situering en verkoopsargumentatie nodig. Een selfpublisher heeft geen vertegenwoordigers – de auteurs moeten zichzelf promoten, en voor hen is het in de regel zeer moeilijk om bekendheid te verwerven buiten de eigen familie- en vriendenkring.

  5. Jaarlijks verschijnen er in Vlaanderen en Nederland ruim 30.000 nieuwe titels. Een doorsnee boekhandel in Vlaanderen heeft circa 10.000 Nederlandstalige titels in voorraad, inclusief een selectie van reeds eerder verschenen titels – de zogenaamde backlist – en steady sellers. Van de verkochte boeken in 2016 was 20% van de titels minder dan 6 maanden oud – vier vijfde van de verkochte boeken waren  dus ‘oude’ titels. Meer dan de helft van de nieuwe titels van reguliere uitgevers wordt niet breed opgenomen in het assortiment van de boekverkooppunten. De Antwerpse Boekenbeurs presenteert 60.000 titels van reguliere uitgeverijen uit een totaalaanbod van 115.000 Nederlandstalige titels, ook daar wordt slechts een deel van alle titels getoond en kan dus boekenkopers verrassen. Vermits selfpublishers geen promotionele inspanningen leveren naar de boekverkooppunten is de kans om hun titels in het aanbod van de boekhandels terug te vinden onbestaande. Tenzij de auteur persoonlijk exemplaren in consignatie geeft bij verschillende boekhandels – en ook de administratieve afhandeling verzorgt.

  6. Een boekhandel is een commerciële onderneming en verwacht een minimumvergoeding om een boek aan te kopen of te bestellen op basis van een klantenorder. In de Vlaamse praktijk wordt dit uitgedrukt in een minimale korting op de verkoopprijs aan de klant. Een boek dat 15 euro kost aan de boekenkoper moet door de uitgever aangeleverd worden – portvrij – aan maximaal 9 euro (= minimaal 40 % korting). Voor grote ketens stijgt dit kortingspercentage, en het voorraadrisico is voor rekening van de uitgever: als het boek niet verkoopt zal de boekhandel het terugsturen en moet de uitgever de aankoopprijs terugbetalen (vakjargon: onbeperkt recht van retour). Selfpublishers leveren aan de eigenbeheerauteur aan de door hen bepaalde kostprijs – die meestal lager is per stuk als meerdere exemplaren tegelijkertijd besteld worden. Vervolgens moet de boekhandel daarop een minimale marge nemen, waardoor de verkoopprijs vaak boven de prijs van een gemiddeld boek komt te liggen – ook wanneer de auteur afziet van zijn eigen winst. Een cijfervoorbeeld: de productieprijs van een boek is 10 euro. Als de boekhandel  de gebruikelijke 40% marge neemt op deze titel, zal hij die verkopen aan 17 euro. Als je voor jezelf een winst van 2 euro wil, lever je het boek aan 12 euro en wordt de verkoopprijs 20 euro. Neem je 4 euro voor jezelf, dan wordt de verkoopprijs 23,50 euro. De gemiddelde verkoopprijs van een boek in Vlaanderen is 16 euro. Een prijs die 25 % tot 47 % hoger ligt dan gemiddeld zal de verkoop niet bevorderen.

  7. Boeken ‘verplaatsen’ is een arbeidsintensief en duur logistiek proces voor een product dat gemiddeld 16,50 euro kost aan de lezer. Een doorsnee boek versturen via de post kost minimaal 3,70 euro aan postkosten en 1,50 à 2 euro aan verpakking. De boekhandel vereist een factuur, die moet gemaakt worden en verstuurd, en de betaling moet worden opgevolgd en geregistreerd. Ook deze inspanningen kosten tijd en geld. Een full service uitgeverij verzorgt zelf de logistiek en neemt die kosten ten laste. Als je uitgeeft bij een selfpublisher moet je die logistiek zelf organiseren en betalen.

  8. Een full service uitgeverij selecteert uit de ingezonden manuscripten en beoordeelt in eerste instantie op basis van verkoopmogelijkheden. Dat beoordelingsproces is geen exacte wetenschap, het is mensenarbeid en ook hier worden soms foute inschattingen gemaakt. Maar ze gebeurt wel op basis van ervaring, marktkennis en eigen criteria om het economisch risico te beperken. Een selfpublisher selecteert niet op kwaliteit of verkoopbaarheid, maar is economisch selectief vermits ze enkel werkt voor auteurs die hun rekeningen kunnen betalen.

  9. Full service uitgeverijen hanteren (in de meeste gevallen) een modelcontract dat is uitgewerkt door de Vlaamse Auteursvereniging (in Nederland de Auteursbond) en de leden van de Groep Algemene Uitgeverijen (GAU). Dat modelcontract legt royalty’s vast, exploitatie van nevenrechten (vertaling, opname in bloemlezingen, voorpublicaties…), uitbetaling, bescherming van auteursrechten… Selfpublishers hanteren eigen (mini-)contracten die heel wat aspecten niet of nadelig voor de auteur regelen, waardoor er discussie kan ontstaan en je rechten als auteur niet noodzakelijk gerespecteerd worden.

  10. Subsidieregelingen (werkbeurzen, gesubsidieerde lezingen, vertaalsubsidies, productiesubsidies) van het Vlaams Fonds voor de Letteren zijn niet van toepassing op uitgaven bij selfpublishers. Een contract bij een fullservice uitgeverij is in alle reglementen een formele vereiste om steun te kunnen ontvangen. Zie voor de concrete details de specifieke reglementen op www.vfl.be.