Op zaterdag 16 november organiseert de Vlaamse Auteursvereniging in het Letterenhuis haar veertiende Werkcongres: een razend interessante, maar ook gezellige dag vol lezingen, panelgesprekken, discussiemomenten en workshops voor auteurs.
Het is geen geheim meer dat de positie van de auteur op verschillende fronten precair is geworden. De alsmaar groeiende digitalisering, ontlezing en intrede van AI zetten het gehele boekenveld op losse schroeven. We openen de dag daarom met een plenair debat over de toekomst van onze belangenvereniging.
In de namiddag verkennen we vervolgens diverse actuele thema’s uit het huidige auteurschap. Discussieer mee in een debat over de opkomst van eigen beheer, luister live naar een podcast over poëzie in de openbare ruimte of ontdek de nieuwswaarde van je boek in een masterclass zelfmarketing voor auteurs.
We sluiten de dag af met een feestelijke receptie en een streepje live muziek.
*Let op: voor deze sessie moet je u aan het begin van de dag inschrijven
De lunch wordt door VAV aangeboden
Programma
Plenair debat: De toekomst van de VAV
Met: Matthijs de Ridder (VAV), Paul Hermans (Literatuur Vlaanderen),, Sarah Claeys (deAuteurs), Olivier Maeterlinck (Sabam)
11u- 12u30
Het is geen geheim meer dat de positie van de auteur op verschillende fronten precair is geworden. De alsmaar groeiende digitalisering, ontlezing en intrede van AI zetten het gehele boekenveld op losse schroeven. De auteur trekt hierbij, als kwetsbaarste schakel, maar al te vaak aan het kortste eind. De taak van de VAV, als collectieve belangenbehartiger, wordt daarom steeds belangrijker. Aan ons de opdracht om die verantwoordelijkheid ter harte te nemen en onze taak als behartiger van de individuele én collectieve belangen nog duidelijker te omschrijven.
In het voorjaar van 2024 voerden we een breed onderzoek uit waarbij de behoeften en noden van Vlaamse auteurs uitgebreid werden bevraagd. Met het verslag daarvan in de hand trekken we er de komende jaren op uit om een VAV 2.0 op te zetten. Begin juni namen we bovendien onze intrek in het vernieuwde Letterenhuis.
Maar wat heeft de toekomst precies in petto? Welke kansen liggen er voor het grijpen en met welke bedreigingen moeten we als belangenbehartiger rekening houden? En hoe ziet tenslotte de ideale situatie van de auteurs (en hun belangenvereniging) er eigenlijk uit? Met een uitgebreid panelgesprek openen we dit veertiende werkcongres.
Panels
Eigen beheer: zelf in de hand?
13u45 – 15u15
Met: An Leenders (Creatief Schrijven), Rafaël Adriaen (Skribis), Herlinde Leyssens (auteur), Gus Moystad (auteur) en Robbe Vandersmissen (UGent)
Moderator: Lisa Van der Auwera
Het boekenvak kent sinds enkele jaren een grote toename van auteurs die kiezen voor uitgave in eigen beheer (‘selfpublishing’).
De redenen om de productie en distributie in eigen handen te nemen zijn divers. Het grootste verschil met een reguliere uitgeverij blijft dat de verantwoordelijkheid volledig (of grotendeels) bij de auteur blijft, die het beheer van het uitgaveproces van a tot z op zich neemt. Dat is een ingewikkelde taak voor iemand die vaak niet of onvoldoende bekend is met de zakelijke kant van het boekenvak. Ondertussen breidt de markt van de eigen-beheer-bedrijven gestadig uit. Commerciële bedrijven – selfpublishers, zoals ze zichzelf noemen – bieden diensten aan om het productieproces (gedeeltelijk) van de schrijver over te nemen.
In dit panelgesprek duiken we de diepte in. Welke gevaren loeren bij de opmars van het uitgeven in eigen beheer en hoe kunnen we auteurs hiertegen beschermen? Kunnen sommige selfpublishingbedrijven een voorbeeldfunctie uitoefenen? Wat zorgt ervoor dat een auteur uiteindelijk toch de stap naar een reguliere uitgeverij zet? En kunnen we ten slotte iets leren uit de pure vorm van een uitgave in eigen beheer, zoals de zine-cultuur in de illustratie- en stripwereld?
Over de grens: De promotie van Vlaamse literatuur in het buitenland
16u – 17u30
Met: Jane Hedley-Prole & Jonathan Reeder (Residenten Vertalershuis), Anna Eble (vertaler), Elise Vanoosthuyse (Literatuur Vlaanderen).
Moderator: Gaea Schoeters
Het Nederlands is een kleine taal. Die taal is dan ook nog eens verdeeld over twee landen. Ons afzetgebied is met andere woorden beperkt. Menig auteur kijkt dan ook reikhalzend uit naar de mogelijkheid om vertaald te worden. In het Duitse, Franse of Engelse taalgebied wachten vele miljoenen lezers.
Maar hoe werkt dat eigenlijk, zo’n vertaling? Kun je als auteur stappen ondernemen om een buitenlandse uitgeverij te winnen voor je boek? Of ben je afhankelijk van de buitenlandpromotie van Literatuur Vlaanderen? En nu we het daar toch over hebben: hoe werkt die buitenlandpromotie eigenlijk? En wat zijn de ervaringen van auteurs met de inspanningen die Literatuur Vlaanderen doet over de grens?
Workshops / Infosessies
Een marketingplan in 90 minuten
16u – 17u30
Met: Tim Moriën (Thomas More)
Wanneer je als auteur de verkoop van je boek een duwtje in de rug wil geven, kom je voor heel wat keuzes te staan. Moet ik investeren in sociale media? Moet ik belachelijke filmpjes maken op TikTok om jongeren te bereiken? Hoe krijg ik persaandacht? En vooral: in welk van al die dingen moet ik mijn tijd en energie het beste investeren?
Tim Moriën is directeur marketing en communicatie bij hogeschool Thomas More. Daarvoor werkte hij als marketingverantwoordelijke bij verschillende uitgeverijen, als opleidingshoofd marketing en als marketingdocent. Veel marketing dus.
De afgelopen twee jaar stond Tim op het programma van het werkcongres met een workshop ‘doe-het-zelf-marketing’, een vraaggestuurde sessie met praktische tips om je boek zelf in de markt te zetten. Deze keer komt hij langs met een nieuwe workshop, en u gaat niet met lege handen, maar met een plan naar huis.
Met de ‘customer journey’ als leidraad, tekent u in negentig minuten een rudimentair marketingplan uit. Rekening houdend met kleine of onbestaande budgetten en met het oog op zo veel mogelijk return voor de geleverde inspanning. Niet door op alles in te zetten, wel door focuspunten te kiezen die werken voor jouw boek.
Beginnen met schrijven: inleiding in het boekenlandschap
16u – 17u30
Met: Carlo Van Baelen
De publieksruimte van het Letterenhuis staat dit jaar volledig in het teken van het thema “Beginnen”. Schrijven. Vertellen. Illustreren. Hoe kom je daartoe?
Vele cursussen en infosessies richten zich op het creatieve luik van het beginnend schrijverschap. Maar hoe zit het eigenlijk met de zakelijke kant? Hoeveel kans maakt een debuut om werkelijk in de boekenrekken te komen liggen? Bestaan er organisaties die je een eindje op weg kunnen helpen? Hoe ziet het professionele auteurschap er precies uit en welk traject gaat hieraan vooraf?
Deze infosessie geeft een heldere inkijk in het huidige boekenlandschap en wijst je zowel op de obstakels als de mogelijkheden die jou als (pre)debutant te wachten staan.
Live podcasts
Poëzie: altijd en overal
13u45 – 15u15
Met: Lotte Dodion (dichter), Hélène Gelèns (dichter), Dimitri Verbelen (Weesgedichten) en Stijn Vranken (VONK & Zonen)
Moderator: Steven Van de Putte
Gedichten zijn niet meer uit het straatbeeld weg te slaan. Met het project ‘Weesgedichten’ (dat in 2021 ontstond) werden bijvoorbeeld in het jaar 2023 maar liefst 3000 gedichten neergepend op ramen verspreid over héél Vlaanderen. Gedichten vinden ook buiten dit soort literaire initiatieven hun zeg naar blinde muren en vuilkarren. Wat is de zin en onzin van poëzie in de openbare ruimte? En wordt er voor deze vogelvrije gedichten wel altijd (voldoende) betaald?
Literair agentschap in Vlaanderen: een zeldzame diersoort?
16u – 17u30
Met: Ellen Van Tichelt en Maaike Pereboom
Moderator: Tinneke Beeckman
“Een schrijver moet kunnen schrijven.” Veel auteurs maken voor hun boekhouding gebruik van een accountant. Voor juridisch en zakelijk advies kunnen zij terecht bij een belangenbehartiger, maar het is veel minder gebruikelijk om je te laten bijstaan bij het uitbouwen van een loopbaan in de letteren. Een literair agent zou hierbij kunnen helpen, maar waar ze in de Angelsaksische wereld haast onvermijdelijk zijn, zijn de literair agent en manager bij ons voorlopig nog een zeldzame diersoort:
Hoe zit het met het literaire agentschap in Vlaanderen? Welke rol kunnen ze spelen in een complexer wordende letterensector, waarin andere vormen van literaire activiteiten — zoals podcasts, lezingen, performances, verfilmingen — aanlokkelijke exploitatievormen lijken, maar voor velen vaak ook buiten bereik blijven? En op welk moment in de professionele loopbaan heb je als auteur echt baat bij een dergelijke ondersteuning?
Te gast
Vertalersvakschool: Algemeen Beschaafd Vertaliaans
Eerste blok, 13u45 – 15u15
Freek Van de Velde, Rokus Hofstede
Tweede blok, 16u00 – 17u30
Francis Mus, Liesbeth van Nes
Muzikale afsluiting door Juliette van Dijk
De Vertalersvakschool verzorgt weer het vertalersdeel op ons jaarlijkse werkcongres.
Dit jaar willen ze via verschillende invalshoeken de standaardtaal behandelen, de tijdbestendige, niet modieuze taal die vertalers in Nederland en Vlaanderen gebruiken. Nu in Nederland de oudere generatie vertalers langzamerhand afscheid gaat nemen en er ook in Vlaanderen een nieuwe generatie is gestart, wordt het tijd om de oude, onuitgesproken standaard eens onder de loep te nemen.
Aan de hand van een viertal lezingen cirkelen we rond het onderwerp. De sprekers zijn twee wetenschappers en twee vertalers:
Freek Van de Velde is hoogleraar Nederlandse taalkunde en historische taalkunde aan de KU Leuven en doceert vooral over taalvariatie en taalverandering. Eind oktober is zijn nieuwste boek verschenen: ‘Wat taal verraadt, een kleine geschiedenis van brein tot beschaving’, waarin hij onderzoekt hoe taal je lichaam en geest verandert, welke rol ze speelt in cultuurverschillen, en hoe ze zich aanpast en evolueert. Zijn lezing draagt als titel: De rol van taal in ons wereldbeeld
Rokus Hofstede is een van de meest gelauwerde vertalers in het Nederlands taalgebied, en een van de weinige ‘bekende vertalers’. Na studies sociale geografie, culturele antropologie en filosofie maakte hij de overstap naar het vertalen van Franstalige literatuur. In 2021 ontving hij voor zijn vertaaloeuvre de Martinus Nijhoff Vertaalprijs. Zijn lezing is getiteld: Veroudering en verjonging
Francis Mus is docent Frans en vertaalwetenschap aan de Universiteit Gent en onderzoeker bij de Universiteit van Antwerpen. Zijn huidige onderzoek gaat over zichtbaarheid en discretie bij de representatie van vertalers en vertalingen. Recent verscheen van zijn hand ‘Wie is bang voor de vertaler?’, waarin hij de kwestie van zichtbaarheid behandelt. Zijn lezing is getiteld: De paratekstuele zichtbaarheid van de vertaler
Liesbeth van Nes studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde, gaf les in het voortgezet onderwijs en doceert Stijl- en tekstanalyse aan de Vertalersvakschool. Sinds 1994 vertaalt ze uit het Duits en Frans. Haar vertalingen zijn 13 keer genomineerd voor prijzen zoals de Europese Literatuurprijs (onder andere HhhH van Laurent Binet, Daar is hij weer van Timur Vermes en Een heel leven van Robert Seethaler) Haar lezing draagt de titel: Taal is vrij (naar Lale Gül)
De middag wordt afgesloten door Juliette van Dijk, die ons verhaalt op een kort college over liedjesvertalen en op een uitvoering van het behandelde liedje. Juliette is zangeres, met een grote liefde voor Bulgaarse muziek, en vertaler uit het Engels. Momenteel vertaalt zij samen met Anne Marie Koper de verhalenbundel Tell Me a Riddle van de Amerikaanse auteur Tillie Olsen.
De Vertalersvakschool biedt in Amsterdam en Antwerpen opleidingen, cursussen en losse werkgroepen die je voorbereiden op de praktijk van het literair vertalen. Vertalen is de meest intieme manier waarop je met een tekst kunt omgaan.
PEN Dispuut: het 'N'-woord
13u45 – 15u15
Met: Ewoud Sanders (historicus & auteur)
In de nog te verschijnen roman Mordechai van Marcel Möring gebruikt een personage uit 1967 het n-woord. Zijn uitgeverij vroeg Möring het woord te verwijderen, wat hij weigerde. De kwestie leidde tot een breuk tussen auteur en uitgever.
In onze PEN-disputen bespreken we telkens een heet hangijzer uit de literaire wereld. We willen graag de discussie onder schrijvers over het ‘n-woord’ voeden: kan het nog gebruikt worden in klassiekers? Mogen personages het gebruiken?
Historicus Ewoud Sanders, auteur van het boek Het n-woord neemt ons mee in de geschiedenis van het woord. Daarna openen we discussie.
PEN is een organisatie die zich wereldwijd inzet voor vrije meningsuiting, vrede en internationale verstandhouding. Ze komen op voor auteurs of journalisten die bedreigd, vervolgd, opgesloten of berecht worden omwille van wat ze schreven.
Doorlopend Letterenhuis: Thema-expo Beginnen
In de thema-expo ‘Beginnen’ ontdek je verhalen over bekende en minder bekende schrijvers en kunstenaars, van nu en vroeger, en over hun prille begin. Samen met curatoren Bart Moeyaert, Fikry El Azzouzi, Lara Taveirne, Tom Naegels en Tülin Erkan koos Het Letterenhuis verhalen uit het Letterenhuisarchief. Elk van de curatoren brengt daarbij ook een eigen verhaal.
Dit werkcongres is mogelijk met de steun van:
