FAQ

Indien u vaststelt dat uw werk door derden werd gebruikt zonder daarvoor uw toestemming werd gevraagd, dient u eerst na te gaan wie over de rechten beschikt.

De auteurswet beschermt oorspronkelijk werk dat een concrete uitwerking heeft gekregen: een idee, concept, principe, methode,… worden niet beschermd. Bovendien moet het werk beantwoorden aan de originaliteitseis:

Wanneer u een contract sluit met een uitgever worden daarin de exclusieve licenties voor uw primaire rechten en de afgeleide rechten of nevenrechten geregeld.

Het Wetboek Economisch Recht (boek XI ‘intellectuele eigendom’) kent de makers van oorspronkelijk werk een aantal rechten toe. Auteursrecht maakt deel uit van de intellectuele eigendomsrechten, die het werk van een auteur juridisch beschermen.

VAV stelt vast dat steeds meer uitgevers de volgende bepaling toevoegen aan artikel 6.1(2) van het modelcontract: bij kortingen van 50% of meer ontvangt de auteur 10% op de exploitatie-inkomsten, niet langer op de verkoopprijs. Dat heeft grote gevolgen.

Dit percentage is het resultaat van een berekening waarbij alle kosten die verbonden zijn aan de productie van een boek in rekening worden gebracht.

Om deze kosten terug te verdienen (break even) zal de uitgever tussen de 700 en 1000 exemplaren aan de man moeten brengen – in het geval van fictie. Voor geïllustreerde boeken kan het break-evenpunt oplopen, door de extra kosten die de lay-out en de (driekleuren)druk met zich meebrengen.

De verdeling van de kosten is de volgende:

• Redactie en druk: 25%
• Promotie: 3-5%
• Distributie: 10%
• Boekhandelskorting: 42%

Blijft dus 20% over, en die wordt gelijk verdeeld tussen de uitgever en de auteur.

De kleine vergoedingsregeling (KVR) is een forfaitaire onkostenvergoeding voor artistieke prestaties zoals lezingen. Het vergt een minimale administratie en is vrijgesteld van sociale bijdragen en van belastingen.

Het gebruik van KVR is verbonden aan een aantal voorwaarden:

• het betreft een artistieke prestatie in opdracht, door een natuurlijke persoon (geen vereniging);
• maximaal 147,67 euro per dag per opdrachtgever (2023);
• je beschikt over een kunstenaarskaart, afgeleverd door de Commissie kunstenaars
• je vult voorafgaand aan de opdracht het prestatieoverzicht in
• niet meer dan 7 dagen na elkaar bij dezelfde opdrachtgever;
• niet meer dan 30 dagen per jaar;
• maximaal 2.953,37 euro per jaar;
• bij eenzelfde opdrachtgever kan KVR niet afgewisseld worden met een andere vergoedingsvorm (facturatie, SBK, werknemer,…).

Deze vergoeding is een onkostenvergoeding, wat betekent dat ze niet kan gecombineerd worden met een bijkomende kostennota (vervoersonkosten, maaltijden,…) of vrijwilligersvergoeding.

Werklozen dienen de gepresteerde dag aan te duiden op de stempelkaart.

De kunstenaarskaart

Auteurs kunnen uitsluitend van de KVR gebruik maken wanneer ze in het bezit zijn van een kunstenaarskaart, die aangevraagd kan worden bij de Commissie Kunstenaars. Dat kan via deze link. Om de kunstenaarskaart aan te vragen moet je aanmelden bij de online overheid.

De overzichtstabel moet bij elke prestatie ingevuld worden en ondertekend door de opdrachtgever. Het bevat de volgende gegevens:

• de aard van de prestatie
• de datum van de prestatie
• de duur van de prestatie bij eenzelfde opdrachtgever
• het bedrag dat ontvangen werd als vergoeding
• de naam van de opdrachtgever of diens KBO-nummer
• de handtekening van de opdrachtgever

Het Kunstenloket stelt een publicatie met uitgebreide informatie over de KVR ter beschikking.

Auteurs die lezingen geven maar hiervoor liever geen zelfstandige in bijberoep worden, bestaat de (weliswaar minder voordelige) mogelijkheid te factureren via een Sociaal Bureau voor  Kunstenaars. In die constructie fungeert het SBK als werkgever en de auteur is werknemer.

De auteur bezit het exclusieve recht op de exploitatie van zijn werk. Voor ontleningen in openbare bibliotheken en voor het kopiëren regelt de Belgische auteurswetgeving een wettelijke uitzondering hierop. Als compensatie ontvangt de auteur leenrecht en reprografievergoeding.

De vergoedingen uit het leenrecht en de reprografievergoeding zijn in juridische taal niet ‘draagbaar’, wel ‘haalbaar’. In gewone taal: als auteur moet je je rechten laten gelden. Concreet kan dat door lid te worden van een beheersvennootschap (deAuteurs; Sabam; SACD/Scam; Sofam; VEWA) of via Reprobel, die een referentievennootschap zal aanwijzen. Je moet bij je vennootschap je werken ook aangeven en jaarlijks actualiseren.

De beheersvennootschappen berekenen de vergoeding volgens hun interne reglement. Dat is goedgekeurd door de controledienst van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie en gebaseerd op o.a. genre, omvang, oplage, jaar van uitgifte, bekroningen, verkoopprijs, herdrukken…

Voor de inning van het leenrecht gelden twee parameters: de aanwezigheid in de openbare bibliotheek en het aantal ontleningen. Het aandeel van de auteur bedraagt 70%, dat van de uitgever 30%. Daarbij dient opgemerkt dat de leenvergoedingen in België bedroevend laag liggen – met 2,2 eurocent bij de laagste van Europa. Concreet: om een leenvergoeding van 35 euro te krijgen zal van een auteur een boek beschikbaar moeten zijn in alle 800 uitleenpunten en daar tweemaal per jaar uitgeleend worden.

Een Vlaamse auteur kan zijn recht op leenvergoeding ook laten gelden voor in Nederlandse bibliotheken ontleende boeken. Dat doe je door je aan te melden (geen aansluiting!) bij LIRA, met opgave van je titels. De leenvergoeding per ontlening bedraagt in Nederland ongeveer 12 eurocent. Nederland doet het daarmee aanzienlijk beter, en behoort dan ook tot de landen met de hoogste leenvergoedingen. 

Een raming van de reprografievergoeding is moeilijker vanwege de complexe en uiteenlopende berekeningswijzen. Uit het inkomensonderzoek van VAV bleek dat voor de respondenten gemiddeld 690 euro te zijn – een gemiddelde dat sterk wordt opgetrokken door een kleine groep auteurs met reprografievergoedingen boven de 5000 euro. Wetenschappelijke en educatieve publicaties ontvangen verhoudingsgewijs hogere reprovergoedingen, omdat dit genre in de praktijk meer gekopieerd wordt.

Om een beeld te krijgen van het inkomen van Vlaamse auteurs heeft VAV haar leden uit de diverse ‘genres’ uitgebreid bevraagd over hun inkomen en het aandeel daarin van literaire activiteiten.

Sinds 1 januari 2016 is de omzetgrens voor de vrijstelling van btw opgetrokken van 15.000 euro naar 25.000 euro.  Dit betekent dat u, indien u of uw onderneming onder deze grens blijft, geen btw verschuldigd bent op goederen en diensten door u geleverd – u dient deze dan ook niet aan te rekenen. Voor een gedetailleerde toelichting (en een lijst van activiteiten die niet in aanmerking komen voor deze vrijstelling) kunt u terecht op de site van de FOD Financiën.

Hieronder vindt u een aantal voorbeelden van facturen die u kunt gebruiken bij het factureren van opdrachten.

Lezingen

Lezingen en voordrachten zijn vrijgesteld van BTW. Dit dient u op uw factuur te vermelden: klik hier voor een voorbeeld.

Opdrachten (andere dan lezingen of voordrachten)

Wanneer u deelneemt aan een debat, een kunstwerk verkoopt, een workshop geeft, of een andere opdracht uitvoert bezorgt u de opdrachtgever na afloop een factuur. Afhankelijk van de prestatie rekent u hierop 6% of 21% btw. U dient hiervoor btw-plichtig te zijn en de ontvangen btw door te storten aan de fiscus. Het normale btw-tarief is 21% (vb: deelname aan een debat). Artistieke prestaties genieten het verminderde tarief van 6% (vb: verkoop van een originele illustratie).

Klik hier voor een voorbeeldfactuur met btw.

Ook indien u niet btw-plichtig bent kunt u prestaties verrichten die onder de btw-wetgeving vallen. Dit kunt u doen tot een omzet van 25.000 euro per jaar. Indien de omzet hoger is wordt u btw-plichtig en dient u btw aan te rekenen.

Klik hier voor een voorbeeldfactuur met btw-vrijstelling.

Opgelet: het is niet omdat u de btw-vrijstelling geniet dat u zich niet dient te vestigen als zelfstandige: om facturen uit te schrijven of inkomsten te ontvangen uit auteursrechten moet u zelfstandige zijn. Uitzonderlijke opdrachten (‘occasionele inkomsten’) kunt u een- of tweemaal factureren, daarna zult u zich in regel moeten stellen om problemen met de fiscus te voorkomen.

Voor een nota voor occasionele inkomsten klikt u hier.

Elk jaar stelt Carlo Van Baelen voor VAV-leden een beknopte gids samen over de belastingaangifte: deze handleiding leidt u door alle rubrieken die u al dan niet moet invullen in uw aangifte. Leden ontvangen deze handleiding jaarlijks in hun mailbox.

Auteursrechten en lezingen uit eigen werk zijn vrijgesteld van btw.

Op schrijfopdrachten, journalistiek werk, redactiewerk dient u wel BTW aan te rekenen. 

Voor een overzicht van de verschillende toepassingen verwijzen we u naar de website van Cultuurloket.

Omdat inkomsten uit auteursrechten gekwalificeerd zijn als roerende inkomsten betaalt u hierop geen sociale bijdragen. U bouwt bijgevolg ook geen sociale rechten op en doet bijvoorbeeld niet aan pensioenopbouw eerste pijler. 

Wanneer u in opdracht werkt (vb vertaling, illustraties, redactiewerk,…) mag uw opdrachtgever de vergoeding niet volledig als royalty kwalificeren (waardoor deze in aanmerking zou komen voor het fiscaal gunstig regime van auteursrechten): een betaalde prestatie komt niet in aanmerking voor auteursrechten.

De nieuwe regeling heeft enkel betrekking op de inkomsten verkregen uit de exploitatie van uw werk, alsook uit de wettelijke licenties (zoals o.m. reprografie, leenrecht, thuiskopie, billijke vergoeding).

Sinds 2009 is de nieuwe fiscale wetgeving van toepassing op auteursrechten, waardoor deze aan 15% belast worden;  tot 16.680 euro kunt u een forfaitaire kosteninbreng toepassen van 50%. Voor ontvangen auteursrechten tussen 16.680 euro en 33.360 euro geldt een forfaitaire kostenaftrek van 25%.Boven dit bedrag is geen forfaitaire kostenaftrek mogelijk (eventueel bewijs van reële kosten).

De roerende voorheffing wordt aan de basis afgehouden – uw in België gevestigde uitgever, beheersvennootschap,… zijn hiertoe verplicht. Met deze roerende voorheffing zijn de verschuldigde belastingen op uw auteursrechten vereffend. Deze uitzonderlijk gunstige maatregel kwam tot stand mede dankzij VAV. Voor meer informatie kan u de fiscale FAQ raadplegen op de website van deAuteurs.

Let op: uw buitenlandse uitgever is niet gehouden aan deze verplichting. U dient deze inkomsten en de forfaitaire kostenaftrek in uw belastingbrief in te vullen; de fiscus zal vervolgens de verrekening doen van de verschuldigde belasting.

Inkomsten uit lezingen zijn geen royalty’s (er worden geen rechten overgedragen, een essentiële voorwaarde), en worden dus belast als diverse inkomsten (indien slechts sporadisch) of als beroepsinkomsten (in welk geval de auteur zelfstandige, al dan niet in bijberoep, is).

Auteurs die op de lezingenlijst van Literatuur Vlaanderen staan ontvangen daarvoor een fiche 281.50 voor hun belastingaangifte. Géén fiche 281.30, die weliswaar voordeliger is maar slechts voor subsidies kan toegekend worden. De fiscus beschouwt de vergoeding van LV als een vergoeding voor bewezen diensten. Geen prestatie betekent geen vergoeding, een essentieel verschil met de werkbeurzen die geen resultaatsverbintenis inhouden.

Auteurs die occasioneel inkomsten uit lezingen halen, vermelden deze bij Diverse inkomsten. Voor de kostenaftrek heeft u de keuze tussen reële kosten en forfaitaire kosten (20% wordt als redelijk beschouwd).

Voor auteurs die deze inkomsten regelmatig ontvangen, gelden deze als beroepsinkomsten; u kunt dan reële beroepskosten in mindering brengen – die moet u kunnen aantonen. Als u dit  niet invult worden forfaitaire kosten in mindering gebracht.

Wellicht hebt u er belang bij te kiezen voor de forfaitaire kostenaftrek, gezien het hoge aftrekpercentage in de eerste schijf.

Opgelet: indien u deze inkomsten met enige regelmaat ontvangt (en deze dus beroepsinkomsten zijn) moet u aangesloten zijn bij een sociaal verzekeringsfonds.

VAV stelt elk jaar een beknopte handleiding bij de aangifte van de personenbelasting samen. Leden ontvangen deze telkens in mei.

Auteurs die lezingen geven maar hiervoor liever geen zelfstandige in bijberoep worden, bestaat de (weliswaar minder voordelige) mogelijkheid te factureren via een Sociaal Bureau voor  Kunstenaars. In die constructie fungeert het SBK als werkgever en de auteur is werknemer.

Gesubsidieerde lezingen

Wanneer een auteur lezingen geeft via Literatuur Vlaanderen kunnen de afspraken die via de website van LV gemaakt worden  als contract beschouwd worden. De betaling gebeurt via LV zonder dat de auteur een factuur moet maken. Voor lezingen die in Nederland via de Schrijverscentrale (vroeger Stichting Schrijvers School Samenleving) geregeld worden maakt de SC een contract op. De betaling gebeurt via de SC, eveneens zonder dat de auteur een factuur moet maken.

Niet-gesubsidieerde lezingen

Voor alle andere lezingen zet de auteur de gemaakte afspraken (datum, plaats, uur van aanvang, uur van aanwezigheid, onderwerp en duur van de lezing, aanwezigheid microfoon, overeengekomen prijs) op mail: dit kan beschouwd worden  als contract. U kunt ook dit contract gebruiken. Na de lezing bezorgt de auteur een factuur aan de organisator (een voorbeeld vindt u  hier).

 Lezingen en btw

Lezingen zijn vrijgesteld van btw. In uw factuur vermeldt u dit als volgt: Bovenvermeld bedrag is vrij van BTW (Art. 44, §2, 8e van het BTW-wetboek).

Let op: als u inkomsten uit lezingen ontvangt, dient u zich te vestigen als zelfstandige (in bijberoep). U kunt deze een beperkt aantal keren categoriseren als occasionele inkomsten (waarop geen sociale bijdragen betaald worden), maar daarna moet u zich in regel stellen. Dit kan voordelig zijn: indien u als zelfstandige in bijberoep onder 1471 euro per jaar blijft (na aftrek van alle kosten), zal uw sociaal verzekeringsfonds uw kwartaalbijdragen terugstorten. Meer informatie hierover vindt u in ons Auteurshandboek hoofdstuk 1: ‘Leven van je pen’.

Ook voor deelname aan een literaire manifestatie (een programma met een groot aantal auteurs op het affiche waarbij elke auteur slechts een beperkte podiumtijd invult) gelden andere vergoedingsgebruiken dan voor zogenaamde literaire lezingen (een avond- of lesurenvullend optreden van één auteur).

Boekpresentaties (een eerste voorstelling van een nieuw boek) worden door de band niet als ‘lezingen’ beschouwd waar de auteur een vergoeding voor ontvangt.

Inkomsten uit auteurslezingen worden fiscaal niet als auteursrechten beschouwd, maar zijn belastbaar volgens de geldende regeling op de inkomstenbelasting. 

Dat er voor auteurslezingen vaak niet of nauwelijks betaald wordt, kan voor de Vlaamse Auteursvereniging  niet.

Na raadpleging van onze leden stelden we de volgende richtprijzen voor auteurslezingen voor:

VAV stelt vast dat steeds meer uitgevers de volgende bepaling toevoegen aan artikel 6.1(2) van het modelcontract: bij kortingen van 50% of meer ontvangt de auteur 10% op de exploitatie-inkomsten, niet langer op de verkoopprijs. Dat heeft grote gevolgen.

Voor een boek dat in de boekhandel wordt verkocht voor 20 euro ontvangt de auteur 1,89 euro als hij de gebruikelijke 10% op de verkoopprijs (exclusief btw) krijgt. Daarbij is een korting van 40 à 45% aan de boekhandel ingecalculeerd. Wanneer een uitgever echter 51% korting toekent, ontvangt de auteur op grond van het toegevoegde artikel nog maar 0,93 euro voor datzelfde boek. (Bij 55% korting is dat nog 0,85 euro.)

Ook de uitgever ziet zijn inkomsten dalen, zij het matig: terwijl de netto omzet bij een reguliere verkoop voor hem 8,48 euro bedraagt (20 euro verkoopprijs, minus korting van 45% = 11 euro, minus 6% btw en een royalty van 1,89), daalt dit naar 8,32 euro bij 51% korting, en naar 7,64 euro bij 55% korting.

We stellen dus vast dat bij grote kortingen wordt afgeweken van de gebruikelijke 50/50-verdeling van de netto opbrengsten: bij een korting van 51% derft de uitgever 16 cent, de auteur 96 cent. Bij een korting van 55% levert de uitgever 84 cent in, de auteur 1,04 euro.

Kortingen van meer dan 50% zijn alvast de realiteit voor de verkoop aan Nederland, en vice versa voor de verkoop aan Vlaanderen in het geval van een Nederlandse uitgever. Dat is een gevolg van de extra vergoeding aan de importeur voor de activiteiten en kosten die hij overneemt van de uitgever: promotie, aanbieden aan de boekhandel, logistiek, facturatie… Echter: dit zijn kosten die de uitgever niet langer hoeft te dragen, waardoor een verrekening met de auteur niet aan de orde is.

Auteurs die de toevoeging aan het modelcontract aanvaarden zien hun inkomsten dan ook drastisch gereduceerd!

VAV zal deze praktijk in de nakende onderhandelingen over een update van de uitgave-overeenkomst (‘het modelcontract’) niet aanvaarden: het is aan de uitgever om de besparing die hij realiseert af te wegen tegen de extra korting, niet om het omzetverlies van die extra korting te verhalen op de auteur.

Wat de toevoeging hiervan aan het Nederlandse modelcontract betreft: we rapporteerden dit probleem aan onze Nederlandse zustervereniging. Ondertussen raden we onze auteurs aan hun Nederlandse contracten steeds aan ons voor te leggen.

Dit percentage is het resultaat van een berekening waarbij alle kosten die verbonden zijn aan de productie van een boek in rekening worden gebracht.

Om deze kosten terug te verdienen (break even) zal de uitgever tussen de 700 en 1000 exemplaren aan de man moeten brengen – in het geval van fictie. Voor geïllustreerde boeken kan het break-evenpunt oplopen, door de extra kosten die de lay-out en de (driekleuren)druk met zich meebrengen.

De verdeling van de kosten is de volgende:

• Redactie en druk: 25%
• Promotie: 3-5%
• Distributie: 10%
• Boekhandelskorting: 42%

Blijft dus 20% over, en die wordt gelijk verdeeld tussen de uitgever en de auteur.

Regelmatig krijgen auteurs bij de ondertekening van een uitgavecontract de bepaling over “exclusief optierecht” voorgelegd. Wanneer dit ook “toekomstige werken binnen een bepaald genre” vermeldt, verbindt de auteur zich ertoe elk manuscript in dat genre eerst aan de uitgever voor te leggen, voor een periode van een bepaald aantal jaren (drie volgens het modelcontract).

VAV wijst erop dat dit slechts eenmaal mogelijk is. Sommige uitgevers herhalen deze bepaling echter ook in volgende contracten met dezelfde auteur. Dit betekent dat die auteur ad infinitum aan de uitgever zou kunnen gebonden worden. Wat uiteraard niet het geval is.

De auteur kan deze bepaling weigeren: exclusief optierecht blijft, net als elke andere bepaling in een contract, het voorwerp van onderhandeling.

Het e-boek heeft de markt betreden. Wat de gevolgen zullen zijn, is nog onduidelijk. Tal van uitgevers bieden hun auteurs in dit verband een addendum bij het contract aan.

De Vlaamse Auteursvereniging behartigt de collectieve en individuele belangen van auteurs. Op onze website kunnen auteurs zichzelf voorstellen. 

Een uitgavecontract is een complex document dat vaak veel meer regelt dan alleen de uitgave in boekvorm. Het contract zal bv. ook verbintenissen vastleggen i.v.m. eventuele vertalingen, verfilmingen enz.