Jouw e-boeken via Kobo Plus?!
Je las het wellicht in de kranten: sinds eind februari bieden internethandelaar Bol.com en de e-readerproducent Kobo onder de naam Kobo Plus een abonnementsformule aan voor de streaming van Nederlandstalige e-boeken. Lezers krijgen voor 9,99 euro per maand toegang tot 40.000 titels: 28.000 vertaalde werken en 12.000 oorspronkelijk Nederlandstalige.
In Nederland stapten een aantal uitgeverijen ( naar eigen zeggen tijdelijk en voorwaardelijk) in het project. Mogelijk kreeg je hierover een brief van je uitgeverij. In Vlaanderen is er voorlopig meer terughoudendheid. Navraag bij de GAU (Groep Algemene Uitgevers) wijst uit dat de Vlaamse uitgevers deze nieuwe exploitatiewijze op dit moment niet als een bedreiging zien. Zij hopen dat dit initiatief een dam kan opwerpen tegen het illegale downloaden. We wijzen er hier ook op dat de e-boekenmarkt op dit moment stagneert op 3 tot 4%.
Onduidelijkheden, vragen en bedreigingen
Er zijn een aantal kwesties die VAV zorgen baren. In de eerste plaats is het verdienmodel voor de auteur (en wellicht ook voor de uitgever) volstrekt intransparant – en bovenal: afhankelijk van het aantal (gelezen) titels in het aanbod. Wat wel zeker is, is dat de vergoeding minder dan billijk dreigt te zijn: 65% van de opbrengsten uit de abonnementen gaat naar de auteurs en uitgevers van de 40.000 titels – als er minimaal 20 % van het aantal bladzijden gelezen werd. Lees dus ook: hoe meer boeken er worden gelezen, hoe lager de vergoeding per titel wordt. Laten we dat een pervers effect noemen…
We moeten ook vaststellen dat het aandeel in de vergoeding voor de aanbieders – bol.com en Kobo – en ICT-dienstverleners met 35% per abonnement hoger is dan het aandeel van de auteurs.
Andere onduidelijkheden zijn van een andere orde, zoals de gebruiksvoorwaarden voor de abonnees. De privacy van de lezer wordt ondergraven doordat de informatie over zijn interesses wordt opgeslagen en mogelijk wordt gekoppeld aan andere ‘interessante diensten en producten’ van het Aholdconcern (= Albert Heyn, waar Bol.com deel van uitmaakt). Dit is een nieuw kanaal voor hun direct marketing.
Op termijn kan dit zelfs gevolgen hebben voor de schrijverij zelf. Aan de hand van de verworven data kan ‘content’ met de juiste algoritmes beter ‘vermarkt’ worden, bijvoorbeeld door redactionele beslissingen die rekening houden met voorkeuren van de lezer (die ongeweten signalen geeft terwijl Kobo Plus over zijn schouder meekijkt). Al gehoord van data-gedreven bestsellers en worst sellers predictors…? We verwijzen naar het onrustwekkende interview met WPG-baas(!) Patrick Swart, waarin een proefproject met dergelijke data wordt toegelicht.
Kobo Plus en jij
VAV wijst erop dat het modelcontract deze exploitatiewijze niet vermeldt. Je hebt die rechten bijgevolg niet aan je uitgever overgedragen. Dit betekent dat de uitgever om je schriftelijke toestemming moet vragen. Die toestemming moet met een addendum aan het contract toegevoegd worden.
Deze nieuwe exploitatiewijze zal deel uitmaken van de lopende onderhandelingen van VAV met de uitgevers over een update van het modelcontract. Doel: de voorwaarden voor de rechtenoverdracht en een gepaste verdeling van de opbrengsten vastleggen.
Wat te doen?
In afwachting van een degelijk juridisch kader raden wij onze leden aan de uitgever een tijdelijke licentie voor 1 jaar te geven, in ruil voor een vergoeding die minstens 50% van de exploitatie-inkomsten bedraagt. Dat is een gebruikelijke formule voor nevenrechten. Deze licentie kan na afloop snel geëvalueerd worden en met de financiële afrekening van een eerste jaar exploitatie in de hand desgewenst bijgesteld worden.
Je kunt uiteraard makkelijk zelf nagaan of je titels in het Kobo Plus-aanbod zijn opgenomen. We adviseren dit te doen, met name aan auteurs die bij een Nederlandse uitgeverij publiceren. Als dat het geval is, kun je bij je uitgever een verzoek tot onmiddellijke verwijdering indienen – of een licentie afsluiten zoals we dat hierboven aanbevelen. Gebruik daarvoor gerust deze VAV-nieuwsflash als ‘onderhandelingswapen’.
Als je voor een licentie kiest, kun je die met de volgende modelbrieven aanvragen:
– modelbrief Vlaamse uitgever
– modelbrief Nederlandse uitgever
Hiermee dien je meteen een verzoek in voor een duurzame onderhandeling met de respectieve auteursverenigingen.
Let op: ‘een testfase’ of ‘proefproject’ kan onmogelijk een argument zijn om de auteur niet te vergoeden!