Actueel
Royalty-afrekeningen: onze vaststellingen
VAV mocht dit jaar weer een groot aantal royaltystatements van haar leden ontvangen, een belangrijk middel voor ons om een vinger aan de pols te houden en evoluties op tijd op te merken. Deze inzage vormt de basis voor ons contractadvies – niet zelden blijken bepaalde aanpassingen aan het modelcontract door uitgeverijen een voorafspiegeling van zaken die bij de afrekening gebeuren.
We gaan hieronder in op de drie belangrijkste vaststellingen.
1. Btw op boeken in Nederland en Vlaanderen
Eerst de feiten. In België geldt op papieren boeken een btw van 6%; de btw op e-boeken werd op 1 april 2019 verlaagd naar 6%.
In Nederland werd de btw op boeken in 2019 verhoogd van 6% naar 9%. De btw op e-boeken bedraagt er sinds 1 januari 2020 eveneens 9%.
De verschillende BTW-tarieven in Nederland en België hebben gevolgen voor de inkomsten van auteurs. De prijs waarop hun royalty’s berekend worden is de verkoopprijs exclusief btw. bij een gelijke verkoopprijs in Nederland en Vlaanderen ligt de berekeningsbasis dus lager bij een hoger btw-tarief. Met als gevolg: lagere royaltyvergoeding voor de verkoop in Nederland.
Een rekenvoorbeeld: een boek met een verkoopprijs van 20 euro heeft als berekeningsbasis (dus exclusief btw) 18,87 euro in Vlaanderen (20:1,06). In Nederland is dat 18,35 euro (20:1,09).
Dan de onregelmatigheden. VAV stelt vast dat sommige uitgevers de royalty’s berekenen ahv een verkeerd (hoger) btw-tarief, wat tot hoge gederfde inkomsten kan leiden. Een grote Vlaamse uitgever hanteert zelfs 21% btw op alle e-boeken, zowel in Vlaanderen als Nederland. Dit betekent dat de berekeningsbasis in ons rekenvoorbeeld dramatisch zakt, van 18,87/18,35 euro naar 16,53 euro.
Een vergelijkbare problematische vaststelling deden we bij enkele andere uitgevers, die over alle verkopen 9% btw rekenen – het Nederlandse btw-tarief. Ook voor verkochte exemplaren in Vlaanderen. Dat betekent dat de Vlaamse auteur vaak aanzienlijke bedragen derft. VAV zoekt dit najaar uit bij welke schakel het ingehouden bedrag terechtkomt, en zal daar de nodige acties aan koppelen.
Een andere vergissing die we vaststelden (opnieuw ten voordele van de uitgever): de correcte berekening van de berekeningsbasis is niet ‘verkoopprijs minus 6% of 9%’, wél ‘verkoopprijs exclusief btw’. Concreet: de 18,35/ 18,87 uit ons rekenvoorbeeld dalen respectievelijk naar 18,2/18,8. De uitgever zette deze rekenfout na reactie van de auteur – daarop attent gemaakt door VAV – recht; hij corrigeerde de berekening en vergoedde de extra auteursrechten.
Auteurs die VAV afrekeningen bezorgden waar deze verkeerde btw-tarieven uit bleken, werden hiervan op de hoogte gesteld. We benadrukken het belang om de uitgever hierop aan te spreken en een rechtzetting te vragen. Auteurs die ons geen inzage verleenden raden we aan zelf de berekeningswijze en het gehanteerde btw-tarief na te kijken.
2. Boekenclubs, speciale verkopen en andere afnemers aan hoge kortingen
Vlaanderen en Nederland kennen geen boekenclubs meer. Om die reden is deze categorie geschrapt uit het nieuwe modelcontract. Toch zien we deze categorie nog regelmatig opduiken in de afrekeningen, bijvoorbeeld leveringen aan Bookspot (ex-ECI) worden hieronder geklasseerd. Ten onrechte. U hoort op deze verkopen uw volledige royaltyvergoeding te ontvangen – berekend op verkoopprijs exclusief btw, niet op exploitatie-inkomsten.
Vervolgens vragen de ‘speciale verkopen’ tegen hoge kortingen onze aandacht. In het nieuwe modelcontract maakten we komaf met het vaak uitvoerige gebruik van deze categorie, die door uitgevers regelmatig werd misbruikt om de auteur (minder dan) de helft van zijn vergoeding te betalen. het modelcontract stelt
- dat de auteur toestemming moet geven voor een dergelijke verkoop;
- dat hoge kortingen nooit aan de reguliere boekhandelskanalen toegekend kunnen worden.
Enkele grote uitgeverijen hebben deze contractbepaling geschrapt. Als u dit hebt toegestaan, weet dan dat de kans bestaat dat u voor grote verkoopsaantallen slechts een fractie zult ontvangen van de vergoeding die u op basis van uw contract had verwacht.
Vooreerst is onduidelijk wie de afnemers van deze hoge kortingen zijn. We raden aan om daar een overzicht van op te vragen en deze informatie aan VAV te bezorgen, zodat we deze toenemende praktijken in het oog kunnen houden en vervolgens kunnen optreden. Uit die opgevraagde toelichtingen blijkt al te vaak dat het om afname door eigen verkoopactiviteiten (bijvoorbeeld boekenbeurzen, eigen webwinkel) gaat – met lagere royalty’s tot gevolg.
We blijven waarschuwen voor leveringen aan de cultuurvereniging Davidsfonds vzw die onterecht hoge kortingen wordt toegekend, zelfs voor kleine aantallen. Davidsfonds is geen boekenclub en is ook geen co-uitgever die het uitgaverisico deelt. Ook hier is het resultaat: halvering an de inkomsten. De toestemming van de auteur wordt niet gevraagd en hij wordt niet op voorhand ingelicht over deze verkoop (zoals vooropgesteld in het modelcontract, Algemene Bepalingen 4.1).
3. Digitale exploitatie: ondoorzichtigheid troef
Een andere aanpassing die werd doorgevoerd in het nieuwe modelcontract betreft de digitale exploitaties, die aan een stevige opmars bezig zijn. Dat is ook de leveranciers van streamingdiensten en abonnementsformules (Bookchoice, koboplus, Yieha, Storytel,…) niet ontgaan – van e-boeken, maar ook van luisterboeken. VAV tracht inzage te verwerven in de afspraken die uitgevers maken met bibliotheken en platformen waar boeken gestreamd kunnen worden, maar loopt tegen grote weerstand op om transparantie te bieden, stelt inconsequenties vast en ongunstige afspraken en gebrekkige controlemogelijkheden van uitgeverijen in hun relatie met deze bedrijven.
Ook de afrekeningen van de e-boekenverkoop bevatten onvoldoende gedetailleerde informatie en hanteren wisselende (en vaak erg lage) netto-ontvangsten voor eenzelfde titel. De opbouw van kosten en opbrengsten van e-boeken is ondoorzichtig, en dat geldt dus ook voor de finale vergoeding van de auteur. Er worden regelmatig prijsacties, combinatie-aanbiedingen en gratis promotiecampagnes gevoerd voor e-boeken en de lancering van luisterboekenplatformen. We stellen vast dat uitgeverijen de kosten van deze acties neerleggen bij de auteurs door de auteursvergoeding te berekenen op de (lagere) netto-ontvangsten – of zelfs geen vergoeding voorzien voor gratis-acties, zonder hiervoor voorafgaand overleg te plegen met de auteur.
Controleer uw contracten. Onderhandel.
Een stevige vertrekbasis om transparante afrekeningen te verzekeren, ligt bij de contractonderhandeling. We herinneren onze leden aan de tool die VAV biedt om de belangrijkste elementen van een contract af te toetsen aan jouw belangen aan de hand van 20 controlepunten. Die werden handzaam samengevoegd in een overzichtelijke zelfscan.
Wijkt je contract af van deze controlepunten? Leg de betreffende artikelen dan aan ons voor. We geven graag tekst en uitleg over het waarom van bepaalde artikels, de billijkheid in de toepassing ervan, en we kunnen ervaringen van andere leden met vergelijkbare contracten met je delen.
De zelfscan vind je hier.
Boekenbeurzen in 2022
De voorbij maanden heb je ongetwijfeld de berichten gelezen over de toekomst van de Boekenbeurs, of eigenlijk: boekenbeurzen.
Helaas staan de neuzen in het boekenvak op dit moment niet allemaal in dezelfde richting, waardoor het jaarlijkse moment waarop het boek in al zijn verschijningsvormen in de kijker stond, en er heel wat promotie werd gemaakt voor het lezen, op de helling. Nadat het BoekenOverleg tot twee maal toe een doorwrocht advies had geformuleerd aan de minister, heeft een klein groepje uitgevers geoordeeld geheel eigenhandig te moeten opereren. De GAU heeft zich teruggetrokken uit het BoekenOverleg – hierin overigens niet gesteund door een groot deel van de eigen leden – en heeft zijn tenten opgeslagen in Kortrijk, alwaar dit jaar voor de tweede maal Boektopia zal worden georganiseerd.
VAV juicht ieder evenement dat tot doel heeft om het boek te promoten toe, maar vindt het uiterst jammer dat GAU/Boektopia weigert om samen op te trekken met de rest van het boekenvak en dat zij op geen enkele manier na willen denken over manieren om van de beurs ook een krachtig instrument te maken voor het leesbeleid, of om auteurs de kans te geven om in contact te komen met vertegenwoordigers van creatieve spelers, zoals filmmakers of makers van games. Een boekenbeurs moet meer zijn dan een grote boekenwinkel. Boekenwinkels bestaan namelijk al.
Na lang en actief te hebben geprobeerd om in contact te blijven met GAU/Boektopia heeft het BoekenOverleg uiteindelijk geadviseerd om alleen nog verder te gaan met Lees! het Antwerpse boekenfestival. Inmiddels heb je in de pers kunnen lezen dat dit festival niet door zal gaan in Antwerpen Expo. Er zal echter wel degelijk een nieuwe editie komen van Lees! En omdat dit festival verreweg de meeste kansen biedt voor leesbevordering, de ideële waarde van het boek en voor de creatieve armslag van auteurs blijft VAV actief betrokken bij het ontwikkelen van deze editie, zodat we ook in de toekomst uitzicht blijven houden op een inspirerend boekenfestival.
Word je dit jaar uitgenodigd om voor te lezen op Boektopia? Ga vooral! Ook een puur commerciële beurs heeft recht van bestaan. We hopen alleen dat Boektopia zich op termijn weer aan zal sluiten bij de rest van het boekenvak, zodat we eensgezind kunnen werken aan de promotie en ontwikkeling van het boek en van de maand november een landelijke boekenmaand kunnen maken.
Activiteiten
1 oktober – 23 april 2023. Genrelab: literair traject voor misdaadromans en thrillers.
In het najaar start VAV, in samenwerking met Literatuur Vlaanderen en SABAM en onder de kundige begeleiding van Johanna Spaey en John Vervoort, een eerste editie van het Genrelab: een literair traject waarbij zes deelnemers gedurende 7 maanden gecoacht worden bij het schrijven van hun volgende roman.
Het traject is opgebouwd uit vier tweedaagse coaching- en feedbacksessies, persoonlijke gesprekken en een reeks masterclasses – waaronder één door de Britse auteur M.J. Arlidge, schrijver van de Helen Grace-reeks en scenarist van o.m. Silent Witness, Monarch of the Glen en Cape Wrath.
Meer informatie vind je op de website van VAV. Kandidaten kunnen een dossier indienen tot 22 augustus.
12 oktober – 14u. Workshop Nederlands modelcontract. Webinar.
Uitgeven in Nederland: hoe zit het met je contract en het Nederlandse auteursrecht? Wat zijn in Nederland gebruikelijke vergoedingen? Hoe kan je het contract beëindigen?
Marloes van Rossum, jurist bij de Auteursbond, beantwoordt al je vragen in een workshop over Nederlands auteursrecht en contracten.
De workshop vindt online plaats; inschrijven is gratis en kan via deze weg tot 11 oktober. De plaatsen zijn evenwel beperkt en VAV-leden genieten voorrang. Niet-leden kunnen inschrijven vanaf 20 september.
26 november – 11u tot 18u. Twaalfde editie van het VAV-werkcongres. Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22, Antwerpen
We hebben er lang op moeten wachten, maar het is eindelijk weer zover: we maken ons op voor een razend interessante, maar ook gezellige dag vol panelgesprekken en discussiemomenten – en ruime gelegenheid om bij te praten bij een glas. Het Werkcongres is inmiddels uitgegroeid tot een van de drukst bijgewoonde evenementen van het jaar in het boekenvak.
Save the date!
VAV sluit de deuren van 10 augustus tot 1 september.