VAV doet vreemde vaststellingen bij het nalezen van contracten

 

Zoals u wellicht weet, bestaan er in Vlaanderen modelcontracten. Daarover heeft VAV onderhandeld met de Vlaamse Uitgeversvereniging (VUV). Tot nader order beveelt VAV het gebruik van het modelcontract aan. Ook het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) hanteert het als een van zijn criteria voor het toekennen van werkbeurzen en andere subsidies.

 

Kwalijke praktijk

Er doet zich nu een kwalijke praktijk voor die wij in de kiem willen smoren. Hier en daar een uitgever gebruikt de notie ‘modelcontract’, maar geeft daar vervolgens een hoogstpersoonlijke draai aan, in zijn eigen voordeel. Wat deze uitgevers aan auteurs voorstellen komt finaal erg ver te staan van wat VAV en VUV hebben afgesproken. Het gaat in onze ogen om misbruik van vertrouwen. In andere gevallen wordt de notie ‘modelcontract’ niet gebruikt en krijgt de auteur een volgens ons onaanvaardbaar voorstel onder de neus geschoven. Dat is een oude en niet minder kwalijke praktijk.

 

VAV heeft de stellige indruk dat deze praktijken zich uitbreiden. Het gaat niet alleen om kleine uitgeverijen, maar ook om ‘grote jongens’. Er zijn gevestigde namen en nieuwe initiatieven bij betrokken. Met de grootste nadruk: het gaat niet om alle uitgevers. Verre van. Wij blijven uitgaan van een vertrouwensband.

 

Eenmalige vergoeding

Concreet: er wordt steeds vaker gegrepen naar het principe van opdrachtcontracten: de auteur krijgt een eenmalige vergoeding. Die komt in de regel niet overeen met wat hem/haar zou toekomen wanneer de reguliere royalty’s toegekend werden. De auteur draagt intussen wel alle rechten over, zoals in het modelcontract.

 

We merken op dat dit wel eens wordt voorgesteld als een ‘restyling’, waarbij er voor de auteur (citaat) “bijna niets verandert”. VAV biedt haar leden graag aan om deze en gelijkaardige uitspraken op hun waarheid te beoordelen. We geven alvast in het algemeen mee dat een eenmalige vergoeding alle mogelijke exploitaties moet dekken. En dus aanzienlijk hoger moet liggen dan het klassieke voorschot.

 

Nog meer addertjes

• Wie een succesboek schrijft, deelt niet (in het beste geval: nauwelijks) in de opbrengsten als een contract een eenmalige vergoeding stipuleert.
• De uitgever hoeft u in zo’n geval ook in een aantal gevallen niet meer op de hoogte te houden van wat er met uw creatie gebeurt.
• U kunt voor inkomsten op basis van dit soort contracten niet meer (volledig) genieten van de fiscale regeling voor auteursrechten – in het beste geval nog voor 30%.
• Illustraties kunnen onbeperkt hergebruikt worden in andere publicaties. Ze kunnen zelfs verkocht worden aan derden zonder de auteur daarin te kennen.
• Deze contracten betekenen voor de maker in veel gevallen: minder rechten.

 

VAV wijst erop dat bij boekuitgaven uitgavecontracten horen, met de bijbehorende rechten voor de auteur. Opdrachtcontracten en de bijbehorende bepalingen zijn aangewezen bij een andere soort prestaties (opdrachten). Laat u niet misleiden door de titel van het contract: ook ‘auteurscontracten’ kunnen de facto opdrachtcontracten zijn!

 

Nog meer oneerbare voorstellen

We willen u ook de volgende recente oneerbare voorstellen en praktijken niet onthouden:

• Een contract heeft het over 12,5% op de exploitatie-inkomsten van de primaire exploitatie van een papieren boek, i.p.v. de reguliere 10% op de verkoopprijs. Bij een boek van 20 euro betekent dat voor de auteur 1,42 euro, tegenover 1,88 euro per boek bij 10% royalty’s. Tel uit je winst c.q. verlies.
• Niet-terugvorderbare voorschotten worden door de uitgever toch gerecupereerd door met het betrokken boek beter verkopende titels te verbinden (art. 6.4 van het modelcontract).
• Geen contractuele vergoeding voor de opvoering van uw tekst. De auteur heeft de rechten overgedragen én de uitgever heeft al afspraken met een gezelschap (artikel 2.1).
• Stripauteurs en illustratoren moeten hun werk zelf scannen.
• Het onrechtmatig ontlopen van staffels (= oplopende percentages royalty’s bij toenemende verkoop) door het aanpassen van het formaat of de titel van een boek.
• Het inbrengen van een onevenredig hoog aantal boeken in de afrekening als ‘boekenclubexemplaar’ (art. 6.2.1). Wat ook betekent: een zeer lage vergoeding voor de auteur.

 

Wat kan VAV voor u doen?

1. Of praktijken die hierboven worden vermeld op uw contract van toepassing zijn, is uiteraard afhankelijk van het soort contract dat u tekent. Laat uw contracten door ons nalezen vóór u ze ondertekent! Dat gebeurt met de grootste discretie.
2. Wij roepen onze leden nadrukkelijk op dat nalezen zoveel mogelijk te laten doen: het biedt VAV een schat aan informatie om nieuwe ontwikkelingen op het spoor te komen.
3. VAV zal gebruik maken van de diensten van de ombudsvrouw om individuele uitgevers te wijzen op hun ongewenste gedragingen.
4. VAV werkt voor deze kwesties nauw samen met het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL), dat ook het modelcontract als norm hanteert bij het toekennen van beurzen en subsidies. U heeft er als auteur alle belang bij uw uitgever daarop te wijzen.
5. VAV noemt man en paard in haar contacten met leden: aan leden die om advies vragen, melden we wat onze concrete VAV-ervaringen zijn met uitgevers en hun contracten.
6. VAV overlegt met de VUV en blijft eisen dat er eindelijk werk wordt gemaakt van een deontologische code in de sector, een VAV-eis die straks zijn tienjarig bestaan ‘viert’. Ook een vrije markt heeft grenzen.

 

Neem voor uw contracten contact op met ons staflid Natalie Ariën.

 

U bent nog geen VAV-lid?

Word lid, krijg voortaan al onze berichten, woon onze activiteiten bij en geniet van onze service voor leden.