Een beheersvennootschap, of voluit: vennootschap voor het beheer van de rechten, is een collectieve vennootschap die de collectieve auteursrechten beheert voor de aangesloten auteurs (vennoten). Het hoofddoel is het innen van deze collectieve rechten en die volgens de statutair vastgelegde verdeelsleutels verdelen onder de rechthebbende vennoten (auteurs, uitvoerende kunstenaars, producenten van geluids- en audiovisuele werken, uitgevers). Daarnaast bieden ze nog andere diensten, zoals juridisch advies, beurzen, deponering van werken…
Een aantal collectieve rechten worden altijd door een beheersvennootschap verdeeld:
- het kopierecht (reprografie)
- het leenrecht
- kabelrecht
- de thuiskopie
Voorbeelden van beheersvennootschappen zijn deAuteurs, SABAM, SOFAM, VEWA, JAM. In Nederland doet LIRA dit (Pictoright voor illustratoren). Deze vennootschappen zijn bij wet aangeduid om de collectieve rechten zoals reprografie en leenrecht uit te betalen aan auteurs. Van zodra je een publicatie op je naam hebt zou je bij een van deze huizen moeten aansluiten. Deze vergoedingen zijn niet altijd hoog (afhankelijk van aantal boeken, oplages, vertalingen, pagina’s,…) maar je hebt er wel recht op.
Let op: het is niet mogelijk om voor eenzelfde repertoire aan te sluiten bij meerdere beheersvennootschappen. Dat betekent dat je voor je Nederlandse rechten niet kan aansluiten bij een Belgische beheersvennootschap én LIRA. Wat wel kan, is aansluiting in België en een aanmelding bij LIRA.
Beheersvennootschappen richten zich tot alle scheppende kunstenaars: literatuur, theater, beeldend werk, audiovisueel werk, muziek (alleen Sabam). Ze beheren dus ook andere rechten, met name voor theaterauteurs (opvoeringsrechten) en audiovisuele auteurs (uitzendrechten, thuiskopie, kabelrechten, dvd-rechten). Voor de exploitatie van de werken van hun leden sluiten beheersvennootschappen algemene contracten met de gebruikers (theatergezelschappen, televisiezenders, bioscoopzalen,…), en verlenen ze de gebruiker de toestemming om de werken van hun leden te gebruiken onder de voorwaarden die beschreven worden in de overeenkomst.