Het boekenvak kent sinds enkele jaren een grote toename van auteurs die kiezen voor uitgave in eigen beheer (‘selfpublishing’). De redenen om de productie en distributie in eigen handen te nemen zijn divers: wanneer de auteur een duidelijk doelpubliek voor ogen heeft en daar rechtstreeks mee in contact staat (een therapeut, docent, coach,…), wanneer de auteur voorheen via een reguliere uitgeverij een lezerspubliek heeft opgebouwd, wanneer de auteur het hele proces in eigen handen wil houden en eigen keuzes wil maken, uit ongenoegen met de traditionele uitgeverijen, maar ook wanneer de reguliere uitgeverijen geen brood zien in het voorgelegde manuscript en de auteur geen andere keuze heeft.
Het spreekt voor zich dat ook eigen beheer uitstekende boeken kan opleveren. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt geheel bij de auteur, die het beheer van het uitgaveproces van a tot z op zich neemt. Een ingewikkelde taak voor iemand die niet bekend is met het boekenvak. Bovendien wordt de werklast vaak schromelijk onderschat. Evenals de kosten. Met tot gevolg dat de inspanningen niet altijd leiden tot een kwalitatief hoogstaand product dat zijn weg vindt naar de lezer.
De taken die de eigenbeheerauteur overneemt van de reguliere uitgever zijn niet min: na het productieproces, waarbij de auteur de in het beste geval uitbestede taken (vormgeving, redactie, druk, opslag) succesvol heeft gecoördineerd, volgt een tweede fase: de promotie om het boek onder de aandacht van de lezer te krijgen en de distributie. Ook hier zijn de kosten niet te onderschatten wanneer de auteur rekent op een ruimer publiek dan de eigen onmiddellijke omgeving (waarbij promotie, opslag en distributiekosten beperkt kunnen blijven).
De voordelen van eigen beheer heten steevast te zijn dat de auteur volledige inspraak bewaart en dat de opbrengsten onverdeeld naar hem vloeien. Dit is zonder meer correct, al is de hamvraag hoe hij die inkomsten zal genereren. De productiekosten zijn hoog door de relatief lage oplage, en online verkoop via webwinkels blijft al bij al zeer beperkt: alleen de potentiële koper die van het boek op de hoogte is, zal al surfend tot bij de titel raken. In een aantal gevallen biedt de webwinkel het boek dan wel aan als het voorzien is van een isbn, maar is het de facto onbestelbaar omdat er geen prijsafspraken met de uitgever (de auteur) werden gemaakt. De fysieke boekhandel behoort zelden tot de distributiekanalen van de eigenbeheerauteur, waardoor de kans op impulsaankopen van lezers die het boek toevallig ontdekken in de boekhandel nagenoeg onbestaande is. Intensieve promotie en aanwezigheid op zoveel mogelijk verkooppunten is dus essentieel.
Ook volledige en exclusieve inspraak mag dan als een voordeel klinken, dat is het alleen wanneer de auteur weet wat de geplogenheden zijn en wat een boek tot een kwalitatief product maakt. En wie hij daarvoor moet inschakelen – ook een uitgever besteedt verschillende taken uit en treedt daarbij enkel op als coördinator, kwaliteitsbeoordelaar en eindverantwoordelijke. Het laatste wat een eigenbeheerauteur wil is een amateuristisch ogende publicatie, maar professionaliteit heeft zijn prijs.
Ondertussen breidt de markt van het eigen beheer zich gestadig uit met een groeiend aantal strikt commerciële bedrijven – selfpublishers, zoals ze zichzelf noemen – die diensten aanbieden om het productieproces van de schrijver (gedeeltelijk) over te nemen. Hoewel vaak verdienstelijk, zijn deze deals niet altijd even gunstig – inhoudelijk en financieel – als ze graag doen geloven. De onervaren schrijver gaat daar in zijn publicatiedrang graag in mee, met vaak grote frustraties tot gevolg.
Het is dus zaak om geen verkeerde verwachtingen te koesteren en voorbereid te zijn op een arbeidsintensieve opdracht, of een goede deal te sluiten met een betrouwbare dienstenleverancier. Wanneer een auteur zich bewust is van de voor- en nadelen van eigen beheer, zonder zich te laten beïnvloeden door de verkoopspraatjes van selfpublishers en de hoerastemming op verschillende fora (waaruit soms een stuitend gebrek aan kennis van de professionele gebruiken blijkt), dan kan eigen beheer tot een bevredigend resultaat leiden.
Voor meer informatie verwijzen we u naar Creatief Schrijven of de website van Bestel mijn boek.
