Beheersvennootschappen
Een beheersvennootschap of voluit vennootschap voor het beheer van de rechten is een collectieve vennootschap die de collectieve auteursrechten beheert voor de aangesloten auteurs (vennoten). Het hoofddoel is het innen van deze collectieve rechten en die volgens de statutair vastgelegde verdeelsleutels verdelen onder de rechthebbende vennoten (auteurs, uitvoerende kunstenaars, producenten van geluids- en audiovisuele werken, uitgevers). Daarnaast bieden ze nog andere diensten, zoals juridisch advies, beurzen, deponering van werken…
Een aantal collectieve rechten worden altijd door een beheersvennootschap verdeeld:
- het kopierecht (reprografie)
- het leenrecht
- kabelrecht
- de thuiskopie
Theaterauteurs kunnen ook voor de (vaak complexe) inning van de opvoeringsrechten terecht bij de beheersvennootschappen. Beheersvennootschappen richten zich tot alle scheppende kunstenaars: literatuur, theater, beeldend werk, audiovisueel werk, muziek (alleen Sabam).
De voornaamste beheersvennootschappen voor (literaire) auteurs zijn:
- deAuteurs (literair en audiovisueel)
- JAM (journalisten)
- Sabam (literair, audiovisueel en muziek)
- Sofam (visuele kunstenaars)
- VEWA (educatieve en wetenschappelijke auteurs)
BoekenOverleg
Het BoekenOverleg is het platform van alle relevante spelers uit het Vlaamse boekenvak. Het streeft naar gemeenschappelijke standpunten en behartigt de gezamenlijke belangen van de boeken- en letterensector, met respect voor de diversiteit en de autonomie van alle actoren. Het BoekenOverleg is systematisch in gesprek met de overheidsdiensten van de verschillende beleidsdomeinen op Vlaams, federaal en Europees niveau die raakvlakken hebben met de letterensector. Het is de eerste en belangrijkste gesprekspartner voor letterengerelateerde thema’s en formeel erkend door de Vlaamse minister van Cultuur.
Leden zijn: boek.be, Canon Cultuurcel, Creatief Schrijven, GAU, Iedereen Leest, KANTL, Letterenhuis, VAV, VFL, Vlaamse Erfgoedbibliotheek, VVB, VVBAD.
Naar de webpagina van Boekenoverleg
Canon Cultuurcel
De cultuurcel van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming faciliteert de beleving van cultuur in het onderwijs om het cultureel bewustzijn te stimuleren. Canon Cultuurcel biedt rechtstreeks ondersteuning aan leerkrachten door hen cultuurpartners en materiaal aan te bieden voor projecten (Cultuurkuur.be); ze organiseert mee de scholentrajecten op de Boekenbeurs, reiken jaarlijks een leesbevorderingsprijs uit aan de Beste Boekenjuf/Boekenmeester.
Via Kunstkuur stimuleert Canon Cultuurcel de samenwerking tussen scholen en kunstopleidingen. Het subsidieprogramma dynamoPROJECT geeft scholen de kans een meerdaags project op te zetten om de leerlingen zelf creatief aan de slag te laten gaan.
Naar de website van Canon Cultuurcel
Naar de website van Cultuurkuur
Confituur
Belangenvereniging van en voor de Vlaamse onafhankelijke boekhandel. Confituur reikt jaarlijks een prijs voor de beste Nederlandstalige titel uit en een publieksprijs. Daarnaast biedt Confituur leestips en ze organiseert jaarlijks op 12 december een Dag van de Onafhankelijke Boekhandel, een dag met allerlei activiteiten, waarbij klanten ook een boekengeschenk ontvangen.
http://www.confituurboekhandels.be/
Creatief Schrijven
Creatief Schrijven is een vzw voor iedereen die semiprofessioneel schrijft of wil beginnen schrijven. Ze organiseert schrijfcursussen, wedstrijden en schrijfprojecten in Vlaanderen voor deze doelgroep en informeert hen over het Vlaamse letterenveld en de verschillende publicatiemogelijkheden, met name bij selfpublishingbedrijven. Hiervoor werkt Creatief Schrijven samen met uitgevers, literaire organisaties, bibliotheken en cultuurcentra. De docenten zijn allen professionele auteurs.
Creatief Schrijven publiceert het driemaandelijks tijdschrift Verzin met interviews met bekende en beginnende schrijvers, schrijftips, feedback op teksten, schrijfopdrachten, recensies, schrijfcursussen, wedstrijden, …
De Schrijversacademie (een deelproject binnen CS) begeleidt cursisten bij het schrijven van hun literaire project tijdens een intensieve avond- en zaterdagopleiding van twee jaar. Een derde jaar gericht op publicatie is optioneel.
Naar de website van Creatief Schrijven
Cultuurconnect
Cultuurconnect is een organisatie van de Vlaamse Overheid die in 2016 ontstond uit een fusiebeweging tussen Locus en Bibnet. Cultuurconnect is een labo voor bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra, op zoek naar oplossingen voor de digitale uitdagingen in de sector. Met dat doel biedt ze aan die centra een basisinfrastructuur en bouwt ze aan een dienstverlening voor cultuurhuizen (in de ruime betekenis – ook livestreaming van cultuurvoorstellingen voor woonzorgcentra en ziekenhuizen en filmstreaming). Cultuurconnect werkt samen met de cultuurhuizen vanuit een coöperatief bestuursmodel.
CC werkt aan een Eengemaakt Bibliotheek Systeem, stuurt de Open Vlacc aan, superviseert de centrale catalografie en faciliteert de Digitale Week.
Naar de website van Cultuurconnect
Folio vzw
Koepel van literaire-, culturele- en erfgoedtijdschriften met een maandelijkse nieuwsbrief met een selectie uit de nieuwste nummers van de 35 tijdschriften.
GAU: Groep Algemene Uitgeverijen
Belangenorganisatie van Vlaamse uitgeverijen van algemene boeken en van Vlaamse boekenimporteurs. GAU verdedigt de belangen van de uitgevers op de verschillende beleidsniveaus en zetelt in het BoekenOverleg.
GEWU: Groep Educatieve en Wetenschappelijke Uitgevers
Belangenorganisatie van Vlaamse uitgeverijen van schoolboeken, wetenschappelijke boeken en vakboeken. De organisatie volgt voor haar leden de (digitale) ontwikkelingen op en adviseert de overheid. GEWU is daarnaast de beheerder van Knooppunt, het online portaal waarop leerlingen, cursisten, leerkrachten en docenten toegang krijgen tot het digitale lesmateriaal dat bij lesboeken hoort.
Iedereen Leest
Iedereen Leest werkt aan een betere leescultuur in Vlaanderen. Daartoe organiseert ze leesbevorderingscampagnes en projecten voor alle leeftijden en stimuleert zij onderzoek naar lezen en leescultuur.
Iedereen Leest treedt op als coördinator van programma’s en campagnes uit zoals de Jeugdboekenmaand, de Voorleesweek, Boekstart of de Vlaamse Kinder- en Jeugdjury. Ze vormt in Vlaanderen het kenniscentrum op het vlak van leesbevordering.
Naar de website van Iedereen Leest
KANTL
De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren is een multidisciplinair genootschap dat de Nederlandse taal en letteren bestudeert, literatuur- en taalonderwijs bevordert en onderzoek faciliteert. De KANTL fungeert als adviesorgaan voor de Vlaamse regering.
Tot zijn leden behoren een dertigtal taalkundigen, auteurs en literatuurwetenschappers; het genootschap organiseert jaarlijks culturele en wetenschappelijke evenementen, reikt prijzen uit en beheert een aantal fondsen. Daarnaast neemt de organisatie de zorg voor de Nederlandstalige literaire canon op zich.
Letterenhuis
Het Letterenhuis is de instelling die zich ontfermt over het Vlaamse literaire erfgoed, met name handschriften, briefwisselingen en affiches. Ze stellen hun fysieke archieven ter beschikking aan onderzoekers die het materiaal in de leeszaal kunnen raadplegen. Online kan de collectie geraadpleegd worden via de databank Agrippa.
De permanente tentoonstelling biedt een overzicht van de Vlaamse literatuur uit de 19de en 20ste eeuw.
Het Letterenhuis organiseert evenementen en tentoonstellingen en biedt schrijvers een brochure met tips voor het opstellen en bewaren van het eigen archief.
Naar de website van Letterenhuis
Librius
Beheersvennootschap voor de uitgevers – zoals deAuteurs en SABAM de collectieve rechten uit reprografie en leenrecht beheert voor auteurs, zo doet Librius dit voor de uitgevers. Uitgevers kunnen bij Librius terecht voor juridisch advies.
Poëziecentrum
Het grootste documentatiecentrum voor poëzie in Vlaanderen en Nederland. Het Poëziecentrum beheert uitgebreide collecties, van bundels over lesmateriaal tot een klank- en beeldarchief. De collectie kan geraadpleegd worden via de website.
Het Poëziecentrum organiseert evenementen en educatieve workshops om de verspreiding en de kennis van de poëzie te bevorderen. Met de Poëziekrant biedt de organisatie een tweemaandelijks tijdschrift met interviews, besprekingen, reportages, nieuwe gedichten en vertaalde poëzie, columns en vaste rubrieken.
Het Poëziecentrum geeft zelf ook poëzie uit.
Naar de website van Poëziecentrum
Reprobel
Reprobel is de organisatie die de beheersvennootschappen van auteurs en uitgevers bundelt. Zij int in België de vergoedingen uit wettelijke licenties: leenrecht, reprografievergoeding, de wettelijke uitgeversvergoeding, vergoedingsregeling voor onderwijs en wetenschappelijk onderzoek . De verdeling van de vergoedingen gebeurt in het Auteurscollege en het Uitgeverscollege. Daarin zetelen de verschillende beheersvennootschappen: zij bedingen aan de hand van verschillende parameters hun aandeel, dat vervolgens onder hun leden wordt toegekend volgens hun statutaire verdeelregels.
Een deel van de geïnde vergoedingen is bestemd voor buitenlandse auteurs en uitgevers. Daarvoor sluit Reprobel een overeenkomst met partnerorganisaties in het buitenland. Omgekeerd geldt dat ook buitenlandse organisaties een aandeel voorbehouden voor Vlaamse auteurs. Voor Nederland verloopt dit niet via Reprobel: Vlaamse auteurs die aanspraak willen maken op kopierecht en leenrecht in Nederland dienen hiervoor aan te melden bij LIRA.
VAV
De Vlaamse Auteursvereniging is de vakvereniging van en voor professionele Vlaamse auteurs. Ze vertegenwoordigt zowel auteurs van proza, poëzie, toneel, scenario, kinder- en jeugdliteratuur, (literaire) non-fictie en strip als illustratoren en literaire vertalers.
De werking van de Vlaamse Auteursvereniging berust op twee pijlers:
- Vlaamse auteurs individueel informeren en bijstaan
- Vlaamse auteurs collectief vertegenwoordigen en verdedigen
VAV organiseert op regelmatige basis workshops en rondetafels, en een jaarlijks Werkcongres met workshops, infosessies en debatten over de actualiteit in letterenland.
Literatuur Vlaanderen
Literatuur Vlaanderen (voorheen het Vlaams Fonds voor de Letteren) is een Vlaamse Openbare Instelling die via een geïntegreerd letterenbeleid instaat voor een dynamisch en divers letterenveld. Via meer dan 25 subsidievormen maakt het een breed literair landschap mogelijk en verzorgt het de promotie van de Vlaamse literatuur in binnen- en buitenland.
Het LV-beleid is gericht op de ondersteuning van creatie, productie, presentatie en omkadering. LV organiseert en financiert daarnaast ook projecten, samenwerkingsplatformen en andere initiatieven die bijdragen tot een breed en divers letterenaanbod.
VVB: Vereniging Vlaamse Boekhandels
Belangenorganisatie van Vlaamse boekverkooppunten. VVB biedt haar leden informatie over ontwikkelingen in de sector, marktcijfers,… VVB vertegenwoordigt de boekhandelaars in boek.be en het BoekenOverleg en werkt mee aan gezamenlijke eisen via memoranda.
VVBAD bibliotheeksector
De Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw is de beroepsvereniging van bibliothecarissen, archivarissen en documentalisten.
Het ledennetwerk van VVBAD bestaat uit openbare bibliotheken, hogeschoolbibliotheken, wetenschappelijke en gespecialiseerde bibliotheken, erfgoedbibliotheken, kunstbibliotheken en archieven. De vereniging stimuleert overleg en samenwerking in het werkveld en heeft tot doel uitwisseling van kennis en expertise.
Het tijdschrift Meta signaleert trends en ontwikkelingen in het bibliotheek-, archief-, en documentatieveld.
Nederland #
Auteursbond
Nederlandse pendant van de VAV. De Auteursbond is de Nederlandse beroeps- en belangenvereniging van schrijvers en vertalers. Ze vertegenwoordigt ruim 1.500 auteurs: prozaschrijvers, dichters, jeugdauteurs, scenarioschrijvers, toneelschrijvers, literair vertalers, boekvertalers, educatieve auteurs, freelance journalisten en ondertitelaars. Haar opdracht bestaat uit:
- collectieve belangenbehartiging
- individuele dienstverlening
- kennis en ervaring uitwisselen
VAV en Auteursbond overleggen op regelmatige basis over vastgestelde evoluties en praktijken, en houden elkaar op de hoogte over lopende onderhandelingen.
Naar de website van Auteursbond
CPNB: Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek
De Stichting CPNB is het marketing- en communicatiebureau van de Nederlandse boekenwereld. Zij organiseert alle grote campagnes, evenementen en PR rondom het boek en auteurs, waaronder Boekenweek, Boekenbal, Maand van het Spannende Boek, Gouden Griffel, Vlag en Wimpels, NS Publieksprijs,…
Expertisecentrum Literair Vertalen
Het Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV) heeft als doel de deskundigheid van literair vertalers in en uit het Nederlands te bevorderen om zo de kwaliteit van vertalingen in en uit het Nederlands te waarborgen. Het verzamelt, ontwikkelt en verspreidt kennis en expertise, toegespitst op de vragen uit de markt en de maatschappij.
Het ELV is een partnerschap van de Taalunie, de KU Leuven en de Universiteit Utrecht, in samenwerking met het Nederlands Letterenfonds en het Vlaams Fonds voor de Letteren. Belangrijke aandachtspunten in het programma van het ELV zijn:
- het bevorderen van expertise bij vertaalopleidingen en talenopleidingen binnen het Nederlandse taalgebied en opleidingen Nederlands buiten het Nederlandse taalgebied
- het delen van kennis en het verzamelen van informatie over de vertaalmarkt en het vertalersbestand ten behoeve van het beleid
- het ontwikkelen van digitale lesomgevingen en -instrumenten voor literair vertalen
- verder ontwikkelen, invullen en verspreiden van de Leerlijn Literair Vertalen die in 2016 werd opgeleverd
- het faciliteren van mentoraten
- het faciliteren of organiseren van hoogwaardige cursussen en andere activiteiten.
GAU: Groep Algemene Uitgevers
GAU behartigt de belangen van de Nederlandse boekenuitgevers van literatuur, kinderboeken en non-fictie. De GAU treedt op als vertegenwoordiger van de leden naar de overheden en de letterensector. Ze onderhandelt en reguleert waar nodig. Ze verleent diensten aan leden, agendeert evoluties en innovaties en biedt een platform voor uitwisseling van best practices.
GAU is een onderdeel van de Mediafederatie, de vereniging voor brancheorganisaties voor mediabedrijven en uitgevers in Nederland.
Koninklijke BoekverkopersBond (KBb)
De brancheorganisatie voor de boekhandel. De bond behartigt de belangen van de boekverkoper, en werkt samen met zijn leden aan de implementatie van vernieuwingsprojecten. De bond biedt haar leden de nodige bedrijfseconomische informatie, verzorgt opleidingen, adviseert over personeelszaken, en analyseert wekelijks de cijfers van Gfk en KVB Boekwerk.
Naar de website van Boekverkopersbond
Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB)
De Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB) is de koepelorganisatie van het Nederlandse boekenvak. Zij verbindt commerciële, culturele en maatschappelijke partijen die zich bezig houden met het boek en aanverwante producten en is de schakel tussen boekenvak en de politiek.
De missie van de KVB is:
- uitdragen van de culturele en maatschappelijke betekenis van het boek
- stimuleren van een gevarieerd aanbod en de brede beschikbaarheid van het boek
- bijdragen aan een goed functioneren van het Nederlandse boekenvak, ook in relatie tot de overheid en de politiek.
KVB BoekWerk
KVB Boekwerk is het kennis- en innovatieplatform voor de Nederlandse boekensector. Ze monitoren de evoluties en de omzet in de Nederlandse markt, doen aan consumentenonderzoek en presenteren innovatieve projecten.
Partners: GAU, KBb, Letterenfonds, Stichting Lezen, CPNB.
Naar de website van KVB BoekWerk
Lira
De Stichting Literaire Rechten Auteurs (Lira) beheert de auteursrechten voor schrijvers, vertalers en freelance journalisten in Nederland. Zoals de Belgische beheersvennootschappen vergoedt Lira auteurs voor het gebruik van hun werk binnen de wettelijke licentie; ze incasseert het aandeel van de auteurs bij Stichting Leenrecht en Stichting Reprorecht, die de vergoedingen innen bij de gebruikers.
Lira zet zich daarnaast als belangenbehartiger in om de positie van auteurs in Nederland structureel te verbeteren.
Lira heeft een ‘brengplicht’ en moet dus in principe op zoek naar de rechthebbende voor een bepaalde vergoeding. Vlaamse auteurs doen er best aan om proactief hun publicaties aan te melden om sneller hun collectieve rechten uit Nederland te ontvangen. Let op: aansluiten is niet mogelijk voor auteurs die reeds zijn aangesloten bij een Belgische beheersvennootschap (SABAM, deAuteurs,…): voor hen is aanmelden de boodschap!
Nederlands Letterenfonds
Het Nederlands Letterenfonds is de Nederlandse evenknie van het Vlaams Fonds voor de Letteren en stimuleert door middel van beurzen en subsidies de kwaliteit en diversiteit in de literatuur. Daarnaast verzorgt ze de verspreiding en de promotie van de Nederlands- en Friestalige literatuur in binnen- en buitenland.
Naar de website van het Nederlands Letterenfonds
Pictoright
Pictoright is de Nederlandse belangenbehartiger voor visuele auteurs: illustratoren, grafische vormgevers, fotografen, beeldende kunstenaars, architecten,…. Pictoright regelt daarnaast het beheer van de collectieve rechten voor haar leden. Net als voor literaire makers innen zij de reprografie- en leenrechten, en daarbovenop zorgen ze, desgewenst, voor de inning van de volgrechten en de exploitatie van de exclusieve auteursrechten (zoals het verlenen van licenties).
Naar de website van Pictoright
Schrijverscentrale
De Schrijverscentrale (vroeger Stichting Schrijvers School Samenleving) bemiddelt bij lezingen van auteurs in Nederlandse scholen, bibliotheken en organisaties. De Schrijverscentrale adviseert, informeert en verzorgt de praktische en zakelijke afhandeling van gemaakte afspraken.
Opname in de auteurslijst van de Schrijverscentrale is verbonden aan voorwaarden.
Naar de website van Schrijverscentrale
Vlaanderen en Nederland #
GfK
GfK (Gesellschaft für Konsumforschung, ofte Growth from Knowledge) is een Europese vennootschap die aan marktonderzoek doet. Op basis van consumentenbevraging en registratie van verkopen in de verkooppunten kunnen leden evoluties monitoren en worden ontwikkelingen geanalyseerd. GfK geeft haar opdrachtgevers gedetailleerd inzage in de verkoop van hun producten – wie kocht het, waar, hoeveel stuks, wie kocht het niet, welke marketingtool werkt goed, welke niet, …
Boek.be en KVB doen beroep op hun diensten om de boekenmarkt in Vlaanderen en Nederland in kaart te brengen.
Nederlandse Taalunie
Een grensoverschrijdende beleids- en kennisorganisatie die het hele taalgebied verbindt. De Nederlandse, Vlaamse en Surinaamse overheid hebben hun verantwoordelijkheid voor het Nederlands toevertrouwd aan de Taalunie. Met Aruba, Curaçao en Sint-Maarten zijn samenwerkingsovereenkomsten gesloten.
De Taalunie heeft drie hoofdtaken:
- Taalbeleid rondom onderwerpen als taalachterstand, literatuur, taal op de werkvloer en welzijn en participatie.
- Taalinfrastructuur: de autoriteit op gebied van spelling, woordenschat en grammatica.
- Taalgebruik: denktank voor het onderwijs Nederlands; ze ondersteunt daartoe docenten Nederlands in het buitenland.
Naar de website van de Taalunie
Databanken en verspreiding van boeken #
Boekenbank
Het online informatie- en bestelplatform voor het Vlaamse boekenvak dat ook instaat voor de verwerking van de ISBN-aanvragen. Op basis van de informatie-input door de uitgevers en importeurs worden de gegevens van nieuwe en lopende titels geüpdatet via het metadatacentrum Meta4books. Voor de boekhandel is dit het digitale bestelkanaal dat het order rechtstreeks bezorgt aan de juiste leverancier: de uitgever, het CB of een importeur. Ook de retouraanvragen kunnen via deze weg worden geregeld.
Lezers en organisaties buiten het boekenvak kunnen boekenbank raadplegen via de website van boek.be.
Naar de webpagina van Boekenbank
Centraal Boekhuis
De logistieke dienstverlener voor het boekenvak in Nederland en Vlaanderen. CB verzorgt de opslag, pakketbundeling, verzending, facturatie en de levering van boeken. CB biedt ook beschikbaarheidsinformatie, een digitaal bestelplatform, managementinformatie. Naar schatting wordt 60% van de algemene boekenstroom in Vlaanderen door het CB geleverd vanuit Culemborg via overslag in Zele. Het CB is geen ‘commerciële’ groothandel die selecteert uit het aanbod of bepaalde titels promoot: de magazijn- en leveringsfuncties worden geleverd aan iedereen die voor deze diensten wil betalen.
Het e-CB is de belangrijkste dienstverlener voor e-boeken: ook hier verzorgt CB de opslag, levering en facturatie voor alle leveranciers (uitgevers en particulieren, self publishers).
De Printing On Demand-faciliteiten van CB maken het mogelijk om uitverkochte boeken toch leverbaar te houden. Ruim 21.000 titels van 200 uitgevers zijn via POD leverbaar binnen de 24 uur.
Het Centraal Boekhuis is een sectorinstituut: de aandelen zijn in handen van de Nederlandse boekhandels- (NBb) en uitgeversvereniging (NUV).
DBNL
De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren is een digitale collectie van teksten uit de Nederlandse letterkunde, taalkunde, secundaire literatuur en cultuurgeschiedenis. DBNL streeft ernaar een volledig overzicht van Nederlandstalige auteurs, hun titels en aanvullende informatie te bieden.
DBNL is een samenwerking tussen de Taalunie, de Vlaamse erfgoedbibliotheken en de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek.
VLACC
Open Vlacc is de centrale bibliografische databank van de openbare bibliotheekcollecties. Je vindt er beschrijvingen van boeken, cd’s, dvd’s, games… . De databank wordt gevoed door de zes grootste bibliotheken van Vlaanderen (Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent, Hasselt en Leuven), Boek.be en Centrale Discotheek Rotterdam. De beschrijvingen – aangevuld met data zoals bekroningen, samenvattingen, recensies… – vormen de basis voor de publiekscatalogus.
De bibliotheekgebruiker kan terecht op www.zoekenbibliotheek.be voor opzoekingen, titelbeschrijvingen en beschikbaarheden in de ontsloten collecties van een groot deel van de Vlaamse bibliotheken. Vanaf de afronding van het nieuwe Eengemaakt Bibliotheeksysteem (EBS) in 2021 kan de collectie en beschikbaarheid van titels in alle Vlaamse bibliotheken geraadpleegd worden.
